To start downloading books

Please sign in or create an account.

اقتصاد د علم پلار څوک دی؟        

اقتصاد د علم پلار څوک دی؟        

د اقتصاد د علم پلار څوک دی؟        
  
که د ډیرو محصلینو او متعلمینو څخه و پوښتې چې د اقتصاد پلار څوک دی؟ نو بې ځنډه به ځواب درکړي، (آدم سمیت)
خو  آیا رښتیا هم آدم سمیت د اقتصاد پلار دی ؟ او که ابن خلدون؟
پدې هکله اقتصاد دانان او څېړونکي په یوه خوله (نظر) ندي؛ خو که چیرې موږ د ابن خلدون مشهور اثر مقدمې ته چې په  ۲۰۰۰ صفحو کې لیکل شوی او د نړی په ډیرو ژبو ژباړل شوی دی مراجعه وکړو، نو هلته به ټول هغه اقتصادي نظریات  ووینو کوم چې آدم سمیت  په خپل کتاب ( دملتونونو ثروت) کې تشریح کړي لکه: (د کار ویش، د ارزش نظریه، خارجي تجارت، د مالیاتو په هکله نظریات او همدارنګه د دولت مداخله په اقتصاد کې....)  د نوموړو پوهانو د اقتصادي نظریاتو تر مینځ لاندې مشابهتونه او پرتله تاسې ولولئ او قضاوت وکړئ چې آدم سمیت د اقتصاد پلار دی ؟ او که ابن خلدون؟ 
1.  د کار ویش موضوع د ابن خلدون د کتاب (مقدمې) په لمړي فصل کې راغلې او همدغه موضوع د آدم سمیت د (ملتونوثروت) د کتاب په لمړي فصل کې راغلې ده، آدم سمیت د کار دویش ګټې بیان کړې ابن خلدون بیا وایي: ((بدون د کار دویش څخه حتي یو کس نشي کولای خپله غذا لاسته راوړي))
2. ابن خلدون ۴۰۰ کاله  مخکې تر  آدم سمیت خپل اقتصادي نظریات وړندې کړي، که چېرې د دواړو نظریات سره پرتله کړو نو واضیح ورته والی به پکې مشاهده کړو.
3. آدم سمیت د کلاسګو پوهنتون د استاد (فرانسیس هچسن) څخه چې هغه بیا د خپل استاد (آنتوني اشلی کویر) څخه متاثره وو، داسې ویل کیږي چې (آنتوني اشلی کویر)  په مستقیم او غیر مستقیم د ابن خلدون د نظریاتو تر تاثر لاندې وو.
4. پخوا به نظریې له یو نسل څخه بل نسل  ته بدون له دې څخه چې د نظریې د ویونکي یا لیکونکي نوم ورسره ذکر شي نقل کېدلې ، هغه وخت دا کار عادي وو.
5. د تقاضا د معاصرې تیوري بنسټ ابن خلدون کیښود، چې وروسته د توماس رابرت مالتوس، آلفرد مارشال،جان هیکس او نورو لخوا څخه پراختیا ورکړل شوه . ابن خلدون ویل:(اجناسو ته تقاضا د هغه په مطلوبیت پورې اړه لري، یعني مطلوبیت د مصرف کوونکي لپاره د یوه محرک حیثیت  لري)
6. د ارزش نظریه بدون یو اتریشي اقتصاد پوه (جوزف شومپيتر) څخه چې له مرګ څخه څه موده مخکې یې د ابن خلدون لیکنو ته لاسرسی پیدا کړ، نور اکثراً غربي فیلسوفان د ارزش نظریه آدم سمیت او دیوید ریکاردو ته منسوبوي حال دا چې د ارزش نظریه د لمړي ځل لپاره د ابن خلدون لخو وړاندې شوه، ده ویل(( د اجناسو د ارزش منشأ کار دی))
7. د آدم سمیت سفرونه اروپاي هېوادونو(فرانسې او انګلستان)ته چې دوه کاله یې دوام وکړ، هلته کیدای شي په غیر مستقیم ډول د ابن خلدون د نظریاتو څخه مطلع شوی وي.
8.  جوزف شومپيتر وایي (( زه په خپله آدم سمیت د یوه لوی اقتصاد پوه په توګه پیژنم، د د اقتصادي نظریاتو په راټولولو کې ډیره  هڅه کړې او نظریې یې په نوي شکل بیان اکړې دي خو که دی د ابن خلدون سره پرتله کړو هغه تر ده ډیر مخکې دا کار په ښه توکه کړی وو))
9. د صلیبي جنګونو وروسته ډیرو غربي فیلسوفانو د مسلمانو پوهانو نظریات د هغه له نومونو پرته کارولې تر څو د مسلمانانو اغیزه کمه وښي، چې د وخت په تېرېدو سره خلکو نوموړي نظریات د غربیانو د نظریاتو په توګه پېژندل چې یو له هغه څخه هم د ابن خلدون اقتصادي نظریات دي.
10.  عثماني خلافت چې  د  ۱۴م  پېړی څّخه تر ۱۶م پېړۍ  پورې  په  ډیرو آسیایي او جنوب شرقي  اروپا هیوادونو کې د مختلفو علومو او فنونو مرکز ګڼل کیدو په اقتصادي برخه کې یې د ابن خلدون د نظریاتو څخه استفاده کوله د مثال په توګه: د مصر د هیواد څخه ماهرین صنعتګران او په کار پوه کسان قسطنطنی ته یوړل چې په اوس وخت کې ورته د تکنالوجي انتقال وایي.
11. په ۱۹۱۴ م کال کې د فرانسې د (عالم اسلام ) مجلې ابن خلدون د سیاسي اقتصاد مطرح کوونکی و نوماوو.
12. ابن خلدون لمړی شخص وو چې د مالیاتو تیوري یې وړاندې کړه، د (ارتور لافر) منحني په اصل کې د ابن خلدون د نظریې ګرافیکي شکل دی.
13. ابن خلدون لمړی شخص وو چې د پیسو اساسي وظایف یې بیان کړل، چې عبارات دي له: د محاسبې واحد دی، د ارزش ذخیزه کولو او اندازه کولو وسیله ده.
14. د کارل مارکس څخه ډیر مخکې ابن خلدون د انسان خواري د اجورې د لاسته راوړلو یوه لاره ښودلې ده.
15. د تعادل د نظریې بنسټ د ابن خلدون لخوا کېښودل شو، چې وروسته د فرانسوي عالم لئون والراس لخوا هغه ته انکشاف ورکړل شو.
ابن خلدون څوک وو؟
ابن خلدون د ۷۳۲ هـ ق د روژې په میاشت کې چې د ۱۳۳۲م کال د مې د میاشتې سره سمون خوري په تونس کې وزیږید، د ابن خلدون کورنی د اوومه هجري پیړۍ په نیمایي کې اندلس څخه تونس ته هجرت وکړ، ابن خلدون خپل نسب مشهور صحابي وائل ابن حجر ته رسوي، د ابن خلدون لمړی اثر( کتاب العبر)  دی، او دوهم اثر یې (مقدمه) دی چې په  ۲۰۰۰ صفحو کې لیکل شوی دی.
ابن خلدون د شلو کلونو په عمر خپلې زدکړې په تونس کې بشپړې کړې. مراکش، غرناطې، قاهرې، حلب او دمشق  ته یې سفرونه وکړل، چې د ده د علم او تجربو د زیاتوالي سبب شول. ابن خلدون سربیره پر دې چې د اقتصاد پلار دی، د ټولنپوهنې د پلار په نوم هم شهرت لري.

Related Articles

د لورکا لنډ ژوندليک

لیکنه ـ ریاض مقامزی که د هسپانوي ادبیاتو په اړه غږېږو؛ نو پرته له شکه به تر سروانتس وروسته دویم کس حتما "لورکا" زموږ ذهن ته راځي. نوموړی په یوه شتمنه کورنۍ کې لوی شوی او ښې زدکړې یې کړي دي. د نورو زده کړو ترڅنګ یې له شاعرۍ سره هم علاقه لرله او لوستله به یې، چې وروسته خپله هم د یو ښه شاعر په توګه څرګند شو. موږ په دې لیکنه کې د همدې په اړه غږېږو، چې...

مداخله ی آَشکار

مداخله ی آَشکار مصطفی عمرزی شواهد زیادی ارائه شدند که جزو روشنگری های ما ثابت می ساختند تلقی بر اساس متکلم، چه قدر سیاسی شده است. به یاد داریم که هنگام حاکمیت پنج درصدی مسعود- ربانی در سقوی دوم، یک تیم تاجکستانی، عازم کابل می شوند و با موافقت حکومت نیم بند، پایتخت را بر اساس ترکیب قومی، سروی می کنند. نتایجی که از این سروی در اختیار همه قرار داده...

رابطه بین نمبر سیخ و قطر سیخ

رابطه بین نمبر سیخ و قطر سیخ: (Relation between steel bar # and diameter): دوستان عزیز شما میدانید که در بعضی سیستم ها به طور مثال در سیستم امریکایی سیخ به علامت نمبر (#) مشخص میکند و به قطر نشان نمیدهد که در این حالت دانستن رابطه بین نمبر سیخ و قطر سیخ ضروریست. اولا به شکل کوتاه : اگر سیخ مورد نظر که به علامت نمر (#) نشان داده شده باشد به عدد 8...

Recommended Articles

د خپل مخ پوستکی څنګه ښکلی کړو

د خپل مخ پوستکی څنګه ښکلی کړو، چې د هرچا د خوښې وړ وګرځي؟پر پوستکي مختلف داغونه د مختلفو عواملو له امله پیدا کېدی شي لکه د لمر د وړانګو له امله، د ځینو درملو د استعمال له امله او یا کېدای شي د عمر په زیاتېدا سره هم ځینې نښې نښانې را څرګندې شي. په همدې اساس د هر عامل له وجې د پوستکي د داغونو درملنه هم په جدا ډول سره کېږي، چې باید توپیر یې وشي، لکه...

کوم ډول خلک بايد کېله ونه خوري

که څه هم کېله ځيني ګڼې ګټي لري خو دغه ميوه ځينې عورايض او تاووانونه هم لري.چې په لاندي ډور ورته اشاره کوو. دغه خوږ ميوه د خپل ځانګړي خوند، او نرموالي له امله په ټوله نړۍ کې مشهوره ده. ګېله کوم ډول زيانونه لري. ۱: د وزن زياتوالی دـ ځينو نورو خوړو په څير کېله هم پريمانه کالوري لري چې د وزن د زياتوالي لامل کيږي په هره متوسطه کېله کې ۱۰۵ ګرامه کالو...

له وخت څخه مخکي مو ويښتان ولي سپينږي درملنه يې څه ده؟

په تيرو وختونو کې به سيپن ويښتان د زړښت نښه بلل کيده خو اوس داسي نه ده بلکي د ډيرو پيغلو او ځوانانو ويښتان سپين دي. که تاسو هم له دې ستونزي څخه ځورپږي يعني د سر ويښتان مو مخکي له وخت څخه سيين شوي نو حتمن مو په بدن کې ځيني پيچلي بيلوژيکي ستونزي شته ، بايد درملنه يې وکړئ. اوس ډير وخت ليدل کيږي چې آن ۱۶ کلن تنکي ځوانانو هم د ويښتانو د سپيندو په لور ر...