To start downloading books

Please sign in or create an account.

Ketabton 4 years ago 3,289
فلسفه څه شی ده؟

فلسفه څه شی ده؟

په ټوله کې هيڅکله نشو ویلای فلسفه څه شی دی؛ يعنې هيڅکله نشو ویلی چې فلسفه څه ده او څه نه ده. فلسفه يو ازاد انساني فعاليت دی چې په يو خاص امر پورې يې تړلی نه شو.

د فلسفې د علم لرغونوالی د ځمکې پر مخ د انسان له پيدايښت سره تړلی دی چې د وخت په تېرېدو سره په کې ډير بدلونونه راغلي دي.

د دې لپاره چې د فلسفې د علم په اصلي معنا پوه شو تر وسه وسه کوښښ کوو چې د فلسفې ټولمنلې پيژنګلوي تر تاسې در ورسوو.

د فلسفې وييکې:

د فلسفې وييکی (philosophy) يا فیلوسوفیا يو يوناني وييکی دی. چې په ټوله کې له دوه برخو رغول شوی دی. فيلو د خوښوونکی په مانا او سوفیا د پوهې په مانا راغلی دی. او لومړنی کس چې دا کلمه يې وکاروله فیساغورث وه. کله چې له هغې څخه وپوښتل شول آیا ته يو پوه انسان يې؟

ځواب يې ورکړ نه: بلکې د پوهې خوښوونکی یم ‏چې په همدې اساس فلسفه له پيدايښت څخه د مینه، پوهه او حکمت په معنا راغلي ده.

‏د فلسفې تعريف:

فلسفه د هغې مسایلو او موضوعاتو په اړه فکر کول دي چې په ژوند کې ورسره مخامخ يو.او فلسفه هغه وخت رامنځته کيږي کله چې موږ د ځان او جهان په اړه بنسټيزې پوښتنې کوو. ‏

  • د بیلګې په ډول ‏ښکلا څه ده؟
  • له پيدايښت څخه مخکې چيرته وه؟
  • د زمانې حقیقتونه څه دي؟
  • ايا د نړۍ پيدايښت موخې لري؟
  • ايا ژوند مانا لري،که لري يې نو څه ډول د ژوند په مانا پوه شو؟
  • حقیقتونه پيژنو خو د حقيقتونو مانا څه ده؟
  • ايا د انسان پرخليک د انسان په خپلو لاسونو کې دی که له بل لورې ټاکل کيږې؟
  • څنګه وپوهیږو چې موږ په خوب کې (ويده) نه يو؟
  • خدای څه دی؟ ‏

دا او دې ته ورته لسګونه نورې پوښتنې چې زموږ په ذهن کې راڅرخي فلسفه يې بولي.

‏ د پورتنيو پوښتنو له مخې پوهيږو چې فلسفه ځنې ځانګړی خبرې او پوهه ده چې په نورو علومو کې د فلسفې پوښتنو ته ځواب موندل ګران کار دی. ‏

د بېلګې په ډول په يوه علم کې هم دې پوښتنو ته چې حقيقت يا واقیعت څه شی دی؟ او يا انصاف څه شی دی؟ ځواب نشو موندلی.

چې دا نو بیا د فلسفې ځانګړنه ده ‏د فلسفې موضوعاتو بله ځانګړنه تلپاتې والې يا هميشه ګي ده.

فلسفه د ځانګړو حقيقتونو مطالعه ده خو هغه ډول نه چې بیلابیلو علومو د حقيقتونو په اړه لیکلې دي.

د بیلګې په ډول د فزيک علم د مادي توکو په اړه کښلې دي چې څه ډول استوګنه او حرکت کوي او د چاپيريال پيژندنې علم د ژونديو موجوداتو په اړه لیکلي دي چې څه ډول پيداکيږي او څه ډول ژوند پر مخ وړي. ‏

مګر په فلسفه کې ترټولو مهمه خبره، د هرې موضوع په اړه فکر کول دي.يا په بله وينا په فلسفه کې په انسان هيڅ قسم قيد او شرط نه شته او کولای شئ چې ازادانه فکر وکړئ. ‏

د همدې لپاره خو ارسطو د فلسفې په اړه وايي چې: فلسفه د موجوداتو په حالت او څرنګوالي هغه شان پوهیدل دي څه ډول چې وجود ولري.

يا په بله وينا فلسفه د انسان د عقلي او فکري وړتياوو کارول دي چې انسان يې پر مټ کولای شي چې توکې او پیښې د لوړو ليدلورو له مخې تر څيړنې لاندې ونيسي چې بیا په همدې ډول ورځنۍ کړنې او پیښې په پوره باور،اطمينان او هوساينې پر ځان مني.

د ‏فلسفې پر مټ کولای شو چې د نړۍ اصيلو او بنسټیزو حقیقتونو ته ځان ورسوو.

ابن سينا په دې اړه لیکې: فلسفه د نړی د ټولو توکو په حقايقو ځان پوهول دي څومره چې انسان ته لازمه ده.

Related Articles

لاړې څه ته ويل کېږي؟

ټینګه، بې رنګه د ښیښې رنګ ته ورته مایع ده کومه چې په باثباته توګه د انسان او د ټولو نورو شمزي لرونکو ژو په خوله کې موجوده وي. لاړو کې اوبه، مخاط یا بلغم، پروتین، معدني مالګه او املېز انزایم (amylase) شامل وي. لاړې چې کله خوله کې دوران ترسره کړي باکتریاي حجرې، د خوړو پاتې شوني او د وینې سپین کرویات (white blood cells) هم ورسره ګډیږي. د انسان په خوله...

د خنزیر حلاله غوښه په اړه

د اروپا په شمول تقريبا په ټولو غير مسلم هيوادونو کي د خنزير غوښتنه هم خوړل کيږي او ورسره د خلکو خوښيږي او په دغو هيوادونو کي بي شميره د نوموړي ځناور د ساتنې فارمونه شتون لری.‌ يواځي په فرانسه کي 42000 څخه زيات فارمونه موجود ديخنزير د ټولو ځناورو په پرتله وازده زياته لري ليکن اروپايان او امريکايان د وازدي خوراک څخه پرهيز کوي..د خنزير وازده په څه کي...

حق ازدواج اشخاص خنثی در قوانین افغانستان

نام نویسنده: محمدمصطفی محمدیار (کارشناس ارشد در رشته حقوق خصوصی) حق ازدواج که یکی از موهبت‏های الهی است تنها نیاز آن در وجود انسان‏ها نفهته نیست بلکه برای سایر موجودات نیز جفتی خلق شده تا هر کدام از زوج‏ها خود را در کنار دیگری جوره کرده و مکمل همدیگر باشند و از مزایای داشتن زوج سود لازمه را ببرند. پس درین میان انسان‏ها که اشرف مخلوقات هستند، به طر...

Recommended Articles

که جرأت نه لرئ، مه خفه کېږئ! دلته يې لاملونه او حللارې لوستلای شئ

 ژباړه: هدایت الله همت ارواپوهانو له نظره، بې جراتي او پر ځان نه باور له هغو ستونزو دي، چې ځوانان د ماشوم والي له دورې ورسره لاس و ګرېوان کېږي. دوی ته دا حق نه ورکول چې له خپلو حقه حقونو ساتنه وکړي او که کله دوی دا کار کوي نو د کورنۍ د مشرانو له خوا رټل کېږي او د جرات ماده یې په هماغه کوچني والي کې مړه کېږي.   ځينې خلک بیا خپل جرات په هماغه کوچني...

بي دوه پنځوس" څه ډول الوتکې دي؟"

ژباړه ـ ریاض مقامزی په هېواد کې د جګړو له پراخوالي سره سم امریکايي ځواکونو اعلان وکړ، چې د بي.۵۲ الوتکو پر مټ به پر تالبانو هوايي بریدونه وکړي؛ همداسې وشول او په بېلابېلو سیمو کې یې د وسله والو تالبانو ډلې په نښه کړې. خو اوس پوښتنه دا ده، چې بي ـ ۵۲ څه ډول الوتکې دي او کومې ځانګړتیاوې لري؟  ددې لیکنې تر پايه به مو دواړه پوښتنې حل شي.    ځانګړتي...

د حافظې د پیاوړتیا څو لارې

هغه حقیقت چې د عمر په زیاتېدو سره حافظه له منځه ځي، دلیل نه شي کېدای چې ونه شو کولی د له منځه تللو طریقه یې ډېره سسته کړو. څېړنو ښودلې ده چې موږ کولی شو د امکان تر حده حافظه وساتو، اجازه راکړئ دغه عملي لارې وسپړو.  د حافظې د قوي کېدلو څو لارې  ژور فکر وکړئ چې فعاله حافظه مو بهتره شي: فعاله حافظه تقریباً ستاسو د مغز د یادښت کتابچه ده، چېرته چې نوي...