To start downloading books

Please sign in or create an account.

جنګي جرمونه کوم دي؟

جنګي جرمونه کوم دي؟

لیکنه ـ ریاض مقامزی

په کوم هېواد کې چې جنګ وي، هلته خلک حتما د جنګ له بېلابېلو اصطلاحاتو سره مخ کېږي. په هېواد کې د جګړې له شدت سره نړېوالې ټولنې د جنګي جرمونو د ترسره کېدو خبر ورکړ او ویې ویل، چې دوی به د جګړې د خواوو له لورې د ترسره شوو اعمالو څېړنه کوي. اوس پوښتنه دا ده، چې جنګي جرمونه څه ته ویل کېږي؟

په دې لیکنه کې به مو همدا پوښتنه ځواب شي. 

 

لنډه تاریخچه

د تاریخ په اوږدو کې بېلابېل لوی او واړه جنګونه ترسره شوي دي. همدارنګه هر چا تر خپلې وسې ظلم او جنګي جرمونه ترسره کول. له دې سره ـ سره په ځينو سیمو کې به د جنګ ځانګړي اصول او مقررات هم موجود وو. ترې سړی غړاوی به لوی شرم او جرم ګڼل کېده. 

د جنګي جرمونو اوسنۍ اصطلاح (War Crimes) په "۱۹۴۵ز" کې د "London Charter of the International Military Tribunal" په نظامي محکمه کې رامنځته شوه. همدارنګه د سولې او بشریت پر وړاندې جنایات هم تعریف او وپېژندل شول. البته دا باید هېر نه کړو، چې د جنګ پر اصولو او جنګي جرمونو تر دې وړاندې هم بحثونه او مناظرې شوې وې.

 

جنګي جرمونه څه ته وايي؟ 

موږ او تاسو په یوه خاورینه سیاره کې ژوند کوو، چېرته چې انسان ورو ـ ورو د تمدن پر لورې ګامونه واخیستل. خپلې سیمې یې پراخې کړې او د خپل بد عادت (حرص) له امله یې پر خپلو شتمنیو قناعت و نه شو او پر نورو خلکو یې حملې پیل کړې. دې چارې جنګ ته لاره هواره کړه. 

مګر په دې نړۍ کې د ژوند، مینې، جنګ او بل هر عمل لپاره خپل اصول او مقررات وټاکل شول او موجود دي. له همدې اصولو او منل شوو مقرراتو څخه سرغړاوی جرم بلل کېږي. جنګ هم په نړېواله سطحه خپل اصول لري او ترې سرغړونه جرم بلل کېږي. باید یادونه وکړو، چې په انګلېسي کې یې "War Crimes" بولي.

 

د جنګي جرمونو عمده ډولونه:

  • ـ د تسلیم شوو ځواکونو وژل
  • ـ د ماشومانو وژل 
  • ـ له بندیانو سره بد چلند
  • ـ د اقلیتونو ټولوژنه
  • ـ قصدي قتل  
  • ـ شکنجه
  • ـ غیر انساني سلوک
  • ـ نورو ته قصدا د درد ورکوونکو سزاوو ټاکل
  • ـ پر غیر نظامي کارکوونکو برید
  • ـ په عامو وګړو بریدونه کول/ ځانمرګي حملې
  • ـ په زوره له یوې سیمې د غیر نظامي وګړو ویستل/ بل ځای ته وړل 
  • ـ له منع شوو وسلو کار اخیستل (شیمیايي، باکتریالوژيک او اور بلوونکي وسلې)
  • ـ د بل چا له نښو، سیمبولونو او علایمو د خپل ځان په نفع ګټه اخیستل (چل او دوکه)
  • ـ د عامه او شخصي شتمنيو لوټل

نو که کومه جنګي ډله پر پورتنیو کړنو تورنه شي او بیا پرې ثابت شي، نړېوالې محکمې دا قضيې څېړي او د نړېوالو اصولو سره سم پرېکړې کوي.

Related Articles

مس عینک معدن (کان)

 لیکنه:  شکېبا نادري،  د مس عینک معدن(کان)   زموږ ګران هېواد افغانستان د قیمتي ډبرو، معدنونو، سرو زرو او داسې نورو شتمنیو هغه زېرمه ده، چې که د افغانستان خلک د دې ملي شتمنیو  په کشفولو بریالي شي نو زموږ هېواد به د نړۍ په کچه تر ټولو شتمن هېواد شي، چې یوه له دې با ارزښته زېرمو څخه د لوګر ولایت د مس عینک زېرمه ده چې د نړۍ له غوره مس لرونکو څخه یوه...

گیلاس و آلوبالو

گیلاس و آلوبالو:گیلاس میوه بزرگ – گوشتی و شرین تولید مینماید. گیلاس که برای تولید شرینی باب و برای مارکیت تازه کشت میگردد. باید توسط دست جمع آوری گردد. درختان گیلاس در مقابل سردی زمستان و گرمی تابستان حساسیت دارند.پندک های میوه گیلاس خوشه های دارای 2 تا 5 گل را تولید میکنند .بسیاری از انواع تازه گیلاس خود بارور بوده ولی از مفیدیت های گرده افشانی غی...

خېټه مو داسې کوچنۍ کړئ!

ژباړه ـ ریاض مقامزی په انسانانو کې د وزن له ډېرښت سره د بدن د نورو برخو ترڅنګ د خېټې لویوالی هم تر سترګو کېږي. په دې معنا چې د خېټې برخه هم لويېږي. د خېټې غټېدل نه یوازې دا چې د روغتيا ته زیان لري، بلکې د انسان ښکلا هم ننګوي. تاسو به په دې لیکنه کې پوه شئ، چې خېټه څنګه کوچنۍ کړئ.  خېټه څنګه کوچنۍ کړو؟ که څه هم نږدې ټول خلک پر دې باور دي، چې یوا...

Recommended Articles

د نارينه د جنسيت د هورمون د کمېدو سببونه

هورمونونه په بدن کې ورو ورو خو ژور او دومداره اغېز لرونکي کيمياوي مواد دي، هورمونونه ورو ورو تاثیر پيلوي خو دا تاثيرات یې بیا د ډېر وخت لپاره دوام کوي، هورمون د کاربون هيدرات او شکرو غوندې نه دي چې يو کس ته لس دقيقې غښتلې انرژي ورکړي لس دقيقې وروسته بيا بېرته خپل ټول تاثير له لاسه ورکړي، د هورمونونو تاثير د زيات وخت لپاره دوام کوي. د انسان په بدن...

ملا نصرالدین څوک و؟

ملا نصرالدين ته ترکان حواجه يا خواجه نصرالدين وايې، افغانان او اير انيان يې ملا نصر الدين (ملا نصرودين) بولي،عربان يې دجحا نصرالدين او افندي نصرالدين په نامه پيژني٠  ملا نصرالدين د يوه روايت پر بنسټ په اوومې هجري پېړۍ کې چې د١٢٠٩ زېږدېز/میلادي کال سر ه سمون خوري دسلجوقي واکمنۍ په زمانه کې دتر کيې دخورتو په ښار ګوټي کې دې نړۍ ته سترګې پرانيستلي دي...

له مطالعې سره څنګه ځان عادت کړو؟

لیکنه ـ ریاض مقامزی د هر لوستي ځوان لپاره دوامداره مطالعه ډېره اړينه او مهمه ده. که تاسو دوامداره مطالعه کوئ، ذهن به مو فعال وي او هېڅکله به په وینا کې له بندښت سره مخ نه شئ. ددې ترڅنګ مطالعه ګڼې نورې ګټې هم لري. موږ نه غواړو، چې تاسو ته د مطالعې پر ارزښت وغږېږو. یوازې غواړو، تاسو ته ددې لارښوونه وکړو، چې څنګه دوامداره مطالعه خپل عادت وګرځوو. آیا...