راهنمای مطالعات سادات شناسی ـ با محوریت سادات افغانستان

سیدمحمدرضا علوی

«مطالعات سادات شناسی» در بین «سادات افغانستان» تا هنوز در مراحل ابتدایی است؛ در خوشبینانه‏ ترین حالت فقط می‏توان گفت نطفه‏ اش تازه در حال انعقاد است. قبل از هرسخنی باید دانست که احوال بزرگان سادات (کثرالله نسلهم) بیشتر در کُتُب رجال و تراجُم و اعلام و سِیَر و متون تفسیری و تاریخی و دانشنامه‏ های ملل مندرج است؛ بناءاً تحقیق جامع درباره‏ ی سادات کاری بسیار سخت و دشوار است که نیازمند مراجعه به ‏این متون می‏باشد. مشکل دیگر این‏که این متون اغلب به ‏زبان عربی است، چون تا 70 ـ 80 سال پیش از این (اغلب قریب به‏ اتفاق) متون به ‏زبان عربی نوشته می‏شد و تاهنوز هم زبان علوم دینی (که در حوزه‏ های علمیه رواج دارد) زبان عربی است. زبان فارسی در این موارد هیچی ندارد و بسیار فقیر است. در زبان فارسی اگر به ‏این موارد پرداخته هم شده باشد، از همین متون ترجمه شده که اغلب به‏ نحو گزینشی، ناقص، موردی، و غرض‏ آلود است. ترجمه هیچ‏گاه نمی‏تواند آن صلابت و استحکام زبان اصلی را منتقل نماید، چه ضرب المثلی در زبان خود مترجمان جاری است که می‏گویند: «ترجمه خیانت است».