To start downloading books

Please sign in or create an account.

د ناول لنډه پېژندنه

د ناول لنډه پېژندنه

لیکنه ـ ریاض مقامزی

ناول په نثري ادبي ژانرونو کې یو مشهور ژانر دی. د ناول کلمې ريښه د ايټالوي ژبې په "Novella" کلمه کې ده. ددې ويي لغوي معناوې نوی، عجيبه څيز او تازه دي. 

خو په اصطلاحي توګه ويلای شو، چې ناول هغه نثري کیسې ته وايي، چې د کميت په لحاظ له رومان لنډ او له لنډې کیسې اوږد وي.

ددې ژانر ریښه آن اسطورو او افسانو ته رسي؛ مګر د رنساسن په وخت کې د لومړي ځل لپاره د لیکنۍ ادب برخه شوه. لومړنۍ بېلګه یې ايټالیه کې پيدا شوه، چې د بوکاچيو، "دیکامیرون" نومې اثر و. وروسته بیا په انګلستان، فرانسه، هسپانيه او نورو ځايونو کې یې بېلګې وموندل شوې. 

په موضوعي لحاظ ناول ګڼ شمېر موضوعات په خپل بر کې نيسې، پوليسي، کوميډي، اخلاقي، اروايي او ورته ګڼ نور نالونه شته دي. 

په جوړښتير لحاظ په کې طرحه، منظرکشي، مکالمې، کریکټرونه (اصلي او فرعي) او ورنه نور موارد ډېر اړین رول لري. تر هر څه لومړی باید د ناول لپاره یوه په زړه پورې طرحه او خاکه ولرو. 

څرنګه چې د لنډې کيسې په پرتله په کې کریکټرونه ډېر وي نو معلومه ده، چې ډېرو منظر کشيو او مکالمو ته اړتيا ده.

لکه د لنډې کیسې په ناول کې هم درې نقطې "پیل، اوج او پای" خورا مهم دي. لیکوال باید خاصه پاملرنه ورته وکړي.

له لنډې کیسې سره یې د توپير په باب استاد محمد رفیق رفیق وايي: " په یوه ناول کې د یو ولس او قوم تاریخ، دودونه، مذهب، اخلاقي معیارونه او نور ټولنیز ارزښتونه بیانېدای شي خو په لنډه کیسه کې بیا ددې ټولو ځای نه وي. ځکه چې لمنه یې تنګه او لنډه وي."

نو په کمي لحاظ له لنډې کیسې سره فرق لري. همدارنګه سر محقق سید محی الدین هاشمي وايي: "له لنډې کيسې سره یې توپير دا دی، چې هم پکې پيښې په تفصیل سره بیانېږي او هم یې د کریکټرونو شمېر زیات وي."

باید یادونه وکړم، چې په پښتو ژبه کې د ناولونو پيل له ژباړې وشو، خو په اوس وخت کې د پښتو ژبې لیکوالو ګڼ ناولونه لیکلي دي او په پرېمانه کچه یې موندلای شو.

Related Articles

نامتو هسپانوي لیکوال؛ سروانتس

هسپانيه د اروپا په لویه وچه کې پرته سيمه ده. دا هېواد له ۵۸ غټو او وړو ټاپوګانو څخه جوړ شوی دی. پلازمينه یې "مادرید" نومېږي.  هسپانوي یوه نړېواله ژبه ده، چې نږدې د "۲۲" هېوادونو رسمي ژبه بلل کېږي نو ځکه خو د هسپانيې ادبیات په هسپانوي ژبه کښل شوي دي. ددې هېواد "۱۱" تنو لیکوالو د نوبل جایزې ګټلې دي. تاسو به په دې لیکنه کې د همدې هېواد یو نامتو لیکوال...

د وږو لس روغتيايي ګټې

ژباړه ـ ریاض مقامزی  د اوړي په را رسېدو سره د وږو بازار هم ګرم وي؛ وږي د ښه خوند له کبله ګڼ شمېر خوښوونکي لري. په کلیوالو سیمو کې ځوانان سره ټولېږي او په ګډه د وږو پخولو مېله کوي. دې چارې ته "ډاډه" ویل کېږي. خو اوس پوښتنه دا ده، چې وږي کومې روغتيايي ګټې لري؟ ددې لیکنې تر پایه به مو دا پوښتنه په بشپړه توګه ځواب شي.    د وږو حيرانوونکي روغتیایي ګټ...

د اوبو روغتيايي ګټې

ژباړه ـ ریاض مقامزی اورېدلي به مو وي، چې اوبه یعنې ژوند. خو د افغانستان په څېر هېواد کې، چې د څښلو ډېرې پاکې اوبه لري د اوبو پر قدر پوهېدل سخت دي. په هغو سیمو کې چې د اوبو له کمښت سره مخ دي، خلک اوبو ته په ځانګړي اهمیت قایل دي. باید ووایم چې زموږ اصلي موضوع دا ده، چې د اوبو روغتيايي ګټې کوم دي. خو وړاندې له دې چې پر موضوع پوه شئ، باید د اوبو اهمیت...

Recommended Articles

که دا عادتونه خپل کړئ له غربت څخه خلاصېږئ!

لیکنه ـ ریاض مقامزی دا به سمه خبره وي، چې شتمني له قسمت سره تړلې ده؛ خو دا خبره هم هېڅکله غلطه نه ده، چې ستاسو عادات په دې برخه کې رغنده رول لري. که تاسو هر څومره ډېرې پیسې ولرئ؛ مګر پر مصرف، پانګونې او نورو لاروچارو پوه نه شئ ډېر ژر به مو غربت د کور تر دروازو ورسېږئ. یا که ډېر غریب هم یئ؛ مګر دا لارښوونې عملي کړي، نو ډېر امکان شته، چې له غربت څخه...

د خپل مخ پوستکی څنګه ښکلی کړو

د خپل مخ پوستکی څنګه ښکلی کړو، چې د هرچا د خوښې وړ وګرځي؟پر پوستکي مختلف داغونه د مختلفو عواملو له امله پیدا کېدی شي لکه د لمر د وړانګو له امله، د ځینو درملو د استعمال له امله او یا کېدای شي د عمر په زیاتېدا سره هم ځینې نښې نښانې را څرګندې شي. په همدې اساس د هر عامل له وجې د پوستکي د داغونو درملنه هم په جدا ډول سره کېږي، چې باید توپیر یې وشي، لکه...

د وينا پر مهال د وېرې او فشار ختمول

لیکنه ـ ریاض مقامزی دا چې موږ انسانان ټولنيز ژوند لرو، نو اړ یو چې د خپلو اړتياوو او مفکورو د وضاحت لپاره وغږېږو. خبرې کول زموږ د ژوند په هره برخه کې لیدل کېږي. په کور، کلي، دکان، ښار، مکتب، ښوونځي او ګڼو نورو ځايونو کې موږ خبرې کوو او خپل پپغام نورو ته رسوو.   ځينې خلک بیا د خبرو او وينا پر مهال تر وېرې او فشار لاندې وي. نه شي کولای خپل پيغام او...