پنځه هغه کړنې چې تاسو یې له کبله خپل محبوبيت لاسه ورکوئ!

لیکنه ـ ریاض مقامزی

که تاسو او یا ملګري مو دا عادتونه لرئ، ترې منع یې کړئ. که نه ډېر ژر به د خلکو له پامه بدې شئ؛ نو ښه ده چې خپل ځانونه ترې وساتئ!  

• تجسس

تاسو به هم لیدلې وي، چې ځینې خلک کوشش کوي چې د خلکو له ټولو رازونو خبر اوسي. همدې چارې ته تجسس ویل کېږي. دا ډېر بد عادت دی. آن تر دې چې الله ج هم ترې منع فرمایلې ده. نو هېڅکله تجسس مکوئ. دا کار هم ګناه ده او هم د خلکو په زړونو کې ستاسو محبوبیت بېخي له منځه وړي.  

• بې ځایه پوښتنې کول

د یو پوه او با نزاکته انسان په توګه هېڅکله داسې پوښتنې مکوئ، چې په تاسو پورې اړه و نه لري. مثلاً: آیا کور مو خپل دی؟ ولې واده نه کوې؟ اولادونه دې ولې نشته!؟ دا او دې ورته پوښتنې لومړی خو ډېره بې نزاکتي او بې ادبي ده. ددې ترڅنګ که دقیق ځیر شو دا مسایل په موږ پورې هېڅ اړه نه لري نو ولې یې باید وپوښتو!؟ زموږ د دویمې توصیې په توګه دا ومنئ چې له هېچا بې ځایه او بې معنا پوښتنې مه کوئ. که نه ډېر امکان شته، چې خلک درڅخه نفرت وکړي.   

• راز نه ساتل

که تاسو هم یو له هغو کسانو څخه یئ چې د ملګرو او نورو خلکو راز نه شئ ساتلای؛ نو ومنئ چې ډېر ژر به د خلکو له پامه بدې شئ. ددې کار یو تاوان دا دی، چې خپل باور له منځه وړئ. بله ستونزه دا زېږوي چې نور مو هېڅوک ملګری نه حسابوي او پدې توګه تل یوازې پاتې کېږئ.  

• ډېرې/بې معنا خبرې کول

تاسو به هم اورېدلي وي چې فلانی "کړتو" دی. کړتو هغو کسانو ته ویل کېږي چې ډېرې او بې ځایه خبرې کوي. که دا ډول خلک مجلس ته راشي؛ خلک یو بل پر اشارو پوهوي چې مجلس ترک کړي. ځکه چې هغوی پوهېږي د نوموړي کس له لاسه به دوی ته د خبرو نوبت ور و نه رسي او پخپلو بې ځایه خبرو به د هغوی ماغزه وخوري. نو د یو هوښیار انسان په توګه کم غږېږئ او یو ښه اورېدونکی اوسئ.  

• درواغ ویل  

دروغ ویل یو خو له دینې اړخه هم یوه ګناه بلل شوې؛ خو له بله اړخه ټولنیزو اصولو له مخې ډېر بد عادت بلل کېږي. دا چاره هم ستاسو باور ختموي او خلک هڅه کوي چې له دې ډول خلکو لرې اوسي؛ اوس نو انتخاب ستاسو په لاس کې دی، چې څه کول غواړئ؟ که د خلکو محبت غواړئ نو له پورتنیو عادتونو ځان وساتئ او که نه نفرت حتمي مومئ.