لیکنه ـ ریاض مقامزی
په ټولنيز ژوند کې غږېدل او له نورو اورېدل بېخي طبیعي خبره ده. موږ ټول انسانان اړ یو، چې د خپلو پيغامونو، غوښتنو او افکارو د انتقال لپاره وغږېږو او له نورو واورو.
خو ځينې وخت له خپلو خبرو پښېمانېږو یا هم د کوم بل تن خبرې خوند نه راکوي. ددې چارې له اصلي عواملو څخه یو هم د خبرو پر مهال ځينو نزاکتونو ته نه پاملرنه ده. موږ په دې لیکنه کې هڅه کړې، چې ځينو ټکو ته ستاسو پام واړوو.
۱. اړتیا
که په هر مجلس او ناسته کې یئ له غږېدا وړاندې په دې فکر وکړئ، چې ستاسو خبرو ته اړتيا شته او که نه. که خبرو ته مو اړتيا نه وي، مهمه نه ده چې د خپلې خولې خوند خراب کړئ.
هغوی چې پرته له اړتيا غږېږي د اکثرو خلکو بد ایسي. حتمی ده، چې تاسو به هم ځينې وخت له داسې حالت سره مخ شوي یئ. آیا هغوی چې پرته له اړتيا غږېږي ستاسو بدې شي؟ که ځواب مو "هو" وي نو معلومه ده چې که تاسو هم له اړتيا پرته وغږېږئ د خلکو په نظر بې نزاکته معلومېږئ.
۲. نوبت مراعت کړئ
پښتانه وايو "ژرنده که د پلار ده هم په وار ده." همدا متل د خبرو پر مهال هم تطبیقولای شو. باید هڅه وکړو، چې د خبرو نوبت مراعت کړو. تر څو چې ستاسو د خبرو وار راځي باید صبر وکړئ. هغوی چې له خپل نوبت وړاندې غږېږي بې ادبه معلومېږي.
د نوبت د مراعت بله ګټه دا ده، چې د خبرو د ګډوډۍ مخه نيسي. همدارنګه تاسو کولای شئ په غور سره د مقابل لوري خبرې واورئ.
۳. د نورو خبرې مه پرېکوئ
ځينې خلک په ناڅاپي توګه د نورو خبرې پرې کوي. دا ډېر نامناسب کار دی. که خبره بېخي ډېره اړينه نه وي نو باید صبر وکړئ او خپله خبره په ذهن کې ولرئ، کله چې متکلم خپلې خبرې پای ته ورسوي تاسو خپله خبره وکړئ. مګر که د خبرو پرېکولو ته بېخي اشد ضرورت و. په اشاره یې وپوهوئ چې تاسو کومه مهمه خبره کول غواړئ. ترڅو متکلم پخپله خپلې خبرې ودروي او له تاسو واوري.
همدارنګه که د خبرو پرېکولو له امله ترې بخښنه وغواړئ بېخي غوره خبره ده. په عامه اصطلاح "غوړې لاغوړي."
۴. خپل غږ ته توجه وکړئ
د خبرو پر مهال د خپل غږ لوړوالي او ټیټ والي ته باید خاصه پاملرنه ولرئ. له حده ډېر لوړ او یا ټيټ غږ اورېدونکي ستړي کوي او ستاسو د خبرو اغېز په لوړه امندازه راښکته کوي.
کوښښ وکړئ، تل باید د خپل غږ تناسب ته پام وکړئ. په دې توګه د خپلو خبرو د اغېز کچه لوړولای شئ.
۵. نورو ته غوږ ونيسئ
د خبرو او مجلس پر مهال حتمي ده، چې له تاسو وروسته او یا مخکې ځينې نور خلک هم وغږېږي. مو هڅه وکړئ، چې د مقابل لوري خبرو ته خاصه پاملرنه وکړئ.
ددې کار یوه ګټه خو دا ده، چې نوموړي ته احترام کوئ او په مقابل کې ستاسو د خبرو ارزښت هم لوړوي. ددې ترڅنګ تاسو يو ښه اورېدونکی کېږئ او تقریبا ټول ښه اورېدونکي ښه ويناوال هم وي.
