To start downloading books

Please sign in or create an account.

خوب لیدل

خوب لیدل

لیکنه ـ وړانګه اکبر

خوب لیدل د خیالونو، احساساتو او اندونو یو تسلسل دی چې معمولا د خوب په ځینو مرحلو کې په غیر ارادي ډول په ذهن کې پېښېږي. انسانان هره شپه دوه ساعته د خوب په لیدو تېروي او هر خوب شاوخوا له ۵ څخه تر ۲۰ دقیقو پورې وخت نیسي. د تاریخونو له پیله، د خوب لیدل ټولو انسانانو ته یو زړه راښکونکې موضوع ده. لکه څنګه چې د خوب لیدل ډېر روښانه وي، چې څه او څه پکې تېرېږي؛ خو په ورته وخت کې ډېر پېچلی وي او انسان نه شي کولای چې د خپل خوب موخه ښکاره کړي په همدې ډول خوب لیدل ډېر له احساساتو هم ډک وي نو ځکه پخوا ځينې مفکورې ددې ښودونکي وې، چې خوبونه داسې پیغامونه لري چې په بل ډول نه شي رسول کېدای.

نو؛ خوب لیدل څه دي؟ ولې دخوب لیدل دومره عجیب دي؟ ولې ددوی په یاد ساتل خورا سخت دي؟ په دې هکله ساینس پوهان یو باوري تعریف ته اړتیا لري ترڅو وکولای شي، چې د خوب لیدلو پېژندنې ته ورسېږي. داسې انګیرل کېږي چې د خوب په بهیر کې مغز فعاله کېږي او کار کوي نو ځکه خوب لیدل پېليږي یعنې د خوب په بهیر کې د دماغو فعالیت د خوب د لیدلو لامل کېږي. د خوب د لیدلو په تعریف کې دوه برخې دي یو د خوب لیدلو معنا او بل د خوب لیدلوځانګړتیاوې.

ښه نو خوب لیدل څه معنا لري؟ 

دا چې موږ په خوب کې څه حس کړل، دا چې موږ یې په هکله څه فکر وکړ، او دا چې څه مو پکې درک کړل. د تعریف دویمه برخه د خوب لیدلو ځانګړتیاوې دي: چې دا هر څه د کس په کیسو او توضیحاتو پورې اړه لري چې د خپل خوب په هکله یې توضیح کوي.

ایا ټول انسانان خوب ویني؟

هغه انسانان چې د خوب په لابراتوارونو کې مطالعه شوي دي څرګنده شوې ده، چې ټول یې د خوب د لیدلو په وخت کې د دماغو فعالیت لري. په خوب کې د دماغو د فعالیت موده په خوب کې د سترګو له چټک حرکت سره تړاو لري. د سترګو دا چټک حرکت په خوب کې د دماغو د فعالې مرحلې په نوم یادېږي. که چېرې په همدې وخت کې که دغه انسانان له خوبه پاڅول شي په سلو کې ۹۵ سلنه یې هرومرو د خوب د لیدلو په هکله کیسه تېروي. که د خوب د دلیدلو په وخت کې کومه مداخله و نه شي نو دا خوب ډېرکم په یاد پاتې کېږي ځکه چې د خوب دلیدلو په وخت کې حافظه کمزورې وي.

ایا د خوب لیدل کولای شي چې د راتلونکي وړاندوینه وکړي؟

له ډېرو پخوانیو زمانو راهیسې خلک په دې باور دي چې د خوبونو لیدل د بلې نړۍ پېغامونه دي؛ خو  ساینس ثابته کړې ده چې د خلکو ددې نظر لپاره هیڅ ډول ساینسي شواهد شتون نه لري. د بېلګې په ډول احمد د یوې غمجنې پېښې په اړه اندېښمن دی لکه د کورنۍ د کوم غړي ناروغي چې اوس په روغتون کې دی او مرګ یې ګواښوي؛ نو طبعا چې احمد به د همدې ناروغ شخص په هکله د نارمل په پرتله ډېر غمناکه خوبونه ویني وروسته د یو څه وخت له تېرېدو احمد ته زنګ راځي چې د کورنۍ ناروغ غړي يې خپل ژوند له لاسه ورکړی دی نو همدا ده چې احمد خپل خوبونه چې د ناروغ په هکله یې لیدلي وو یو ډول پیغام ګڼي، په داسې حال کې چې داسې نده ځکه احمد تل په ذهن کې د ناروغ په هکله فکرونه کول او همدې موضوع يې د خوب په منځپانګه اغیزه کړې ده. نو ځکه پداسې حالاتو کې د ددې ډول خوبونو لیدل لږ تر لږه د حیرانتیا خبره نده. پرته لدې نور خوبونه شاید د ذهن په ستړیا او یا نورو فکتورونو پورې اړه ولري کوم چې انسانان د ورځې په اوږدو کې ورسره مخ کېږي. "مګر دا چې موږ او تاسو مسلمانان یو، باید اسلامي عقیده پکې پکې بهتره وګڼو."

موږ تور او سپین خوبونه وینو که رنګه؟

هغه کسان چې په ازمایښتي ډول تر لابراتوار لاندې مطالعه شوي وو په ډېره ځغرده یې دا ښکاره کړه چې ټول انسانان رنګه خوبونه ویني خو دا چې موږ ته تور او سپين ښکاري د خوب په وخت کې په کمزورې حافظه دلالت کوي.

ایا ژوي خوبونه ویني؟  

څېړنو څرګنده کړې ده چې ژوي هم  د انسانانو په څیر د خوب په وخت کې د سترګو چټک حرکات لري خو لا هم پدې بحث کېږي چې ژوي د انسانانو په څېر د عالي پوهې او تفکر خاوندان ندي نو شونې ده  چې خوبونه یې هم د هغوی د فهم په اندازه وي خو دا چې د خبرو د کولو وړتیا نلري نو ځکه نه شو پوهیدای چې ژوي به څنګه خوبونه ویني.

ایا د نارینه وو او ښځینه وو  د خوبونو تر منځ توپیر شته؟

د نارینه او ښځینه وو خوبونه شونې ده چې د هغوی په ورځنیو کارونو پورې اړوند وي لکه ښځې د کور سمبالولو او ماشومانو د روزنې اړوند خوبونه ډېری وخت وینې او نارینه د معاشاتو او کاري ماحول په هکله ډېر خوبونه وینې خو  د دواړو جنسونو یوازې یو ډول خوبونه سره شریک دي او هغه هم احساساتي خوبونه کوم چې په احساساتو پورې اړه لري.

Related Articles

ښکلا پېژندونکی اوسکار وایلډ وپېژنئ

لیکنه ـ ریاض مقامزی د نړۍ والو ادبي څېرو د پېژندنې په لړۍ کې به نن د آیرلینډ هېواد نوموتی شاعر او لیکوال وپېژنئ. د لیکنې تر پایه به د نوموړي د ژوند، آثارو او ویناوو په اړه لا ډېر پوه شئ. پېژندنه د آیرلینډ د نولسمې پېړې ددې ستر شاعر او لیکوال بشپړ نوم اوسکار وایلډ "Oscar Waild" دی. هغه په "۱۸۵۶" زېږديز کال کې داسې کورنۍ کې سترګې پرانیستې، چې لوست...

Land of Mountains and Dreams: Stories from Afghanistan Poem

In a land where mountains touch the sky so high,A place of wonder, where tales never die.Afghanistan's the name, where stories find their way,A land of ancient wonders, where dreams hold sway. From Kabul's bustling streets to Kandahar's warm embrace,A mix of different cultures, in this amazing space.With every step you take, history does unfold,In...

په ملي حقوقو کې د نړيوالو حقوقو د ادغام تګلارې، اصول او معيارونه

د افغانستان د ۱۳۸۲هـ ش کال اساسي قانون نيمګړتياوو ته په کتلو، د ا،ا،ا د نوي اساسي قانون د تدوين لپاره يوه مفيده او تعريف شوې حقوقي نسخه ګڼل کېږي، هېله لرو چې د هېواد د راتلوونکي سياسي تګلوري په تنظيم کې ترې ګټه واخيستل شي.عمومي توضيحات: د ملي حقوقو او بين المللي حقوقو تر منځ اړيکې د حقوقو د علم يوه مهمه موضوع ده، په ځانګړې توګه د قاضيانو، څارنوالان...

Recommended Articles

که دا عادتونه خپل کړئ له غربت څخه خلاصېږئ!

لیکنه ـ ریاض مقامزی دا به سمه خبره وي، چې شتمني له قسمت سره تړلې ده؛ خو دا خبره هم هېڅکله غلطه نه ده، چې ستاسو عادات په دې برخه کې رغنده رول لري. که تاسو هر څومره ډېرې پیسې ولرئ؛ مګر پر مصرف، پانګونې او نورو لاروچارو پوه نه شئ ډېر ژر به مو غربت د کور تر دروازو ورسېږئ. یا که ډېر غریب هم یئ؛ مګر دا لارښوونې عملي کړي، نو ډېر امکان شته، چې له غربت څخه...

څنګه کولای شو ښه شخصيت ولرو؟

 په دې لیکنه کې به تاسو هغه لارښوونې ولولئ، چې تاسو ځانګړي کوي او خلک به مو شخصيت ته درناوی لري.   خپل ظاهر ته ارزښت ورکړئ د هرې اړیکې په شروع کې ظاهري شکل خورا اړین فکټور ګڼل کېږي. په هاروارډ پوهنتون کې ترسره شوې څېړنه ښيي، چې انسانان ظاهر ته په کتو په لومړۍ ليدنه کې د مقابل لوري په اړه له ۳ نه تر ۷ ثانيو پورې  قضاوت کوي.  ددې لپاره چې ځانګړي و ا...

خېټه څنګه کوچنۍ کړو؟

د نارینه او نجونو لپاره تر ټولو بد مرض د خېټې د وازدو ډېرېدل او غټېدل دي چې نه یې یوازې ښکلا ته زیان رسوي، بلکې صحت ته یې هم ستونزې جوړوي. نن درته د خېټې د کوچني کولو داسې طریقې در ښیوو چې د ډېر ورزش ستړیا به هم نه ورسره ګالۍ او په تکلیف به هم ورسره نه شئ. د ورځې پیل د لیمو په جوسو وکړئ، نیم لیمو په یو ګیلاس اوبو کې زبېښل او څښل یې په حجراتو کې...