پاکستان په ناوړه اقتصادي برخلیک کې
لیکوال: د اقتصادي چارو شنونکی استاد لعل ځاځی
پدې لیکنه کې مو د پاکستان په اوسنی اقتصادي ناورین او وضعیت بشپړ بحث کړی او د دې ترڅنګ مو لاملونه هم یاد کړي هیله ده چې ترپایه یې ولولی!
د سیمې په کچه که ووایم ترټولو ځپلی اقتصادی هیواد به کوم وي; نو له شک پرته پاکستان به وي. اوس غواړم درته منطقي دلایل وړاندې کړم.
د پاکستان هیواد بهرنی پور تر 125 ملیاردو ډالرو رسیدلی او دا چې د پاکستان د مصارفو او عوایدو ترمنځ زیات توپیر شتون لري نو پاکستان اړ دی چې قرضې واخلي او لا زیاتوالی به په قرضونو کې ګڼ شمیر ستونزې پیدا کړي.
. د پورونو ورکړه پاکستان ته زیات شمیر شرایط لري چې یو له هغوی یې د پاکستاني کلدارو د ارزښت ټیټ ساتل دي د ډالرو په وړاندې کوم چې د قیمتونو د لوړوالي سبب ګرځي او ګرځیدلی دی. د یادو قیمتونو د جګوالی له امله په پاکستان کې د انفلاسیون کچه اوسمهال مخ په لوړیدو ده چې خلک یې له سختو ستونزو او فقر سره مخ کړي دي.
د پاکستان او او IMF ترمنځ د رسمي لوظمنامې د نشتوالی له امله د پاکستان اقتصادي وضعیت له بد حالت سره مخ دي چې له امله یې په پاکستان کې د ونډو بازار خپل ارزښت کم کړی او پاکستانی روپی خپل ارزښت له لاسه ورکړی او دا مهال پاکستان خلک د قیمتونو له لوړوالی سخت په تنګ راغلي دي. یاد هیواد کې د یادو ستونزو ترڅنګ د سود په شرح کې هم زیاتوالی راغلی دی.
د پاکستان د عایداتو لویې ادارې لکه سټیل مل، پی ایي ای، پاکستان ریلوی او واپډ له تاوان سره مخ دي.
هغه قرضې چې پاکستان حکومت له نړیوالو ادارو یا چین څخه ترلاسه کړي معلومه نده چې په کومو شرایطو دوی ترلاسه کړي دي ځکه پرته له شرایطو مرسته کول صورت نه نیسي. چې دا شرطي قرضونه به په راتلونکو حکومتونو او تحریک انصاف حکومت ته لوی خنډونه او مشکلات پیدا کړي.
پاکستان هیواد د دې توانایی نلري چې د خپل صنعت لپاره د ارزانه او متداومې انرژی وسیلې برابرې کړي چې دا د دې باعث ګرځي چې په هیواد د ننه کې د تولید نرخ لوړ شي او په نړیوال بازار کې به د سیالی له پښو وغورځیږې.
پاکستان د دې توانایي نلري چې د همسایه هیوادونو غوندې په لوړ کیفیت او ارزانه نرخ تولیدات بازار ته وړاندې کړي. چې ښه مثالونه یې همسایه هیوادونه چین، هندوستان او بنګله دیش دي.
پاکستان کې د سیاسي او امنیتي بې ثباتی له وجې بهرني پانګوال دې ته علاقمندي نه ښایي چې په یاد هیواد کې سرمایه ګذاري وکړي.
یاد هیواد ته په ډیره کمه اندازه ډالر راځي او په زیاته اندازه ترې بهر کیږې. یاد هیواد کې د ډالرو د کمبود له او ډالر ته د تقاضا د زیاتوالی له وجې له ستونزو سره مخ دي چې د پاکستانی روپیو ارزښت یې له ګڼ شمیر ننګونو سره مخ کړی دی.
پاکستان اوسمهال د بودجې د کسر سره مخ دی معنا دا چې د صاداراتو او وارداتو ترمنځ د لوی توپیر له امله ډیرې ستونزې راپیدا شوي. یاد هیواد اوسمهال د انفلاسیون له لوړیدو شکایت کوي.
پاکستان ترډیره بریده پدې وروستیو کې له چین، سعودي، امارت او مالیزیا له هیوادونو د کمک غوښتنه کړې چې تر کومه حده زه پوهیږم پکې پاتي راغلي او کوم چې ورسره شوي دي ټول شرطي مرستې دي.
پورونه، په صادراتي سکټور کې د بهرنی سیالی نشتوالی، او یوشمیر بندیزونو له وجې د پاکستان اقتصاد یو بد حالت تجربه کوي. کچیرته یاد هیواد سولییز او پرمختیایي سیاست خپل نکړي او په نظامي او پرمختیایي لګښتونو کې کموالی رانولي، نو له اقتصادي بې ثباتی او نه جبران کیدونکی برخلیک سره به مخ شي.
لیکنه: استاد لعل ځاځی
لیکنه مو له دوستانو سره شیر کړی.