ناول څه ته وایي؟
ناول څه ته وایي؟
لیکنه او راټولونه: شکېبا نادري
په ټوله کې ادبیات په دوو سترو برخو ویشل شوي چې یوه یې منظومه او بله یې منثوره برخه ده. په منظومه برخه کې یې شعر، نظم او داسې نور راځي او په منثوره کې یې لنډه کیسه، ناول، رومان، داستان او داسې نور چوکاټو شامل دي. غواړو په نننۍ لیکنه کې د ناول د تاریخچې، تعریفونو، ډولونو او ځانګړنو په اړه معلومات درسره شریک کړو. که غواړئ په دې اړه مو معلومات زیات کړئ، لیکنه تر پایه ولولئ! د ناول کلمه د ایټالوي ژبې له novella څخه اخیستل شوې، معنا یې نوی، عجیبه او تازه څیز دی. په ادبي اصطلاح کې د ناول لپاره بېلابېل تعریفونه شوي چې ځینې یې موږ دلته را اخلو.
۱. ناول هغه ادبي او داستاني فورم دی چې یوه اوږده موضوع او صحنې ولري او د کرکټرونو شمېر یې له یوه څخه زیات وي.
۲. د هغو انساني جذباتو او احساساتو بیان کوي، چې په اظهار سره یې په نورو انسانانو کې همدردي پیدا شي.
۳. ناول د اوږدې کيسې هغه کتاب دی چې د ادبي نثر په بڼه ليکل شوی وي.
۴. ناول د کیسې پرمختللې بڼه ده.
۵. هغه ادبي او تخيلي اثر دی چې په ټولنيز چاپېريال کې کرکټرونه څېړي.
۶. ناول د نثر په بڼه یوه تخيلي کيسه ده چې کرکټرونه يا شخصيتونه او عمل په رښتيني ژوند کې وړاندې کوي.
۷. ناول هغه ادبي کيسه ده چې د کرکټرونو د رښتيني ژوند يوه برخه د تخيل په هنداره کې وړاندې کوي. د ناول کلمه په اوسنۍ بڼه په اتلسمې ميلادي پېړۍ کې را پیدا شوې، چې وروسته بيا له انګليسي او هسپانوي څخه په نورو ژبو ورګډه شوې ده. ځینې ادبپوهان ناول د «ادبي ژانرونو ملکه» هم بولي. په انګرېزي ژبه کې لومړنی کتاب – چې د ناول نوم یې ورکړ – د درچارډسن کتاب و. په دغه کتاب کې ډېر نوښتونه شوي وو، په دغه ناول کې یوه خادمه له یو تور رنګ سړي سره مینه کوي، په یاد ناول کې د لومړي ځل لپاره د دېوانو او پریانو پرځای د انساني ژوند کیسه بیان شوې ده. د ناولونو ډولونه ناولونه بېلابېل ډولونه لري، لکه تاریخي، مینهییز، جنایي یا پولیسي، ادبي او داسې نور.
د ناول ځانګړنې
۱. په ناول کې هر څه شوني دي. لیکوال کولای شي چې يوه کوچنۍ موضوع په سلګونو پاڼو کې د په زړهپورې وییونو په واسطه ځای پر ځای کړي؛ کولای شي خپل هر تخيل ته حقيقي بڼه ورکړي، د ساري په توګه، داسې تخیلي نړۍ جوړه کړي چې هلته بې روحه توکي خبرې وکولای شي، انسانان ګونګيان شي. په ناول کې د يو موجود بدلېدل په بل موجود اسانه کار دی، مړي پکې ژوندي کېدای شي او داسې نورې کړنې پکې ترسره کېدلای شي، خو په دې شرط چې ليکوال وکولای شي په ښه توګه لوستونکی د دا ډول غير معمولي پېښو منلو ته اړباسي.
۲. د ناول بله ځانګړنه ریالیزم یا رښتینولي ده، یعنې موضوع یې له رښتني ژوند سره مستقیم تړاو لري او په رښتنو پېښو وڅرخي.
۳. په ناول کې د کيسې د نقشې په پرتله کرکټر ته ډېر پاملرنه کېږي.
۴. د ناول بله ځانګړنه دا ده چې د ارواپېژندنې برخې ته هم پکې ډېره پاملرنه کېږي، یعنې هڅه کېږي چې د کرکټرونو داخلي غوښتنې خلکو ته رابرسېره کړي او هغوی پرې پوه کړي. يا په بله وینا په ناول کې له باندنۍ نړۍ سره د کرکټر د ښکاره چلند تر څنګ د هغه دنننۍ نړۍ هم لويه برخه لري. نو ویلی شو چې هر ناوللیکونکي ته پکار ده چې خپل الفاظ په نوې بڼه پر خپل ځای وکاروي. الفاظ چې څومره نوي او خواږه وي په همغه کچه ناول ته ښکلا وربښي. موضوع که هر څومره نوې وي، خو که الفاظ زاړه او تکراري وي، نو موضوع بې خوند کوي له نوې موضوع سره چې هڅه وشي نوي خواږه الفاظ وکارول شي، په پایله کې به یو په زړهپورې ناول لوستونکو ته وړاندې شي.