یونان؛ د تمدن د پیل مرکز
ژباړه ـ ریاض مقامزی
د نړۍ له سلګونو هېوادونو یې ممکن موږ یوازې د لسګونو له نومونو سره اشنا یو او کېدای شي د ګوتو په شمار هېوادونو په اړه معلومات ولرو. کتابتون ویبسايټ د خپلو لوستونکو د معلوماتو ډېرولو په پار د وطنونو لړۍ پيل کړې ده. ددې لړۍ په دې لیکنه کې به د یونان په اړه په زړه پورې معلومات ترلاسه کړئ.
موقعیت
یونان چې د مدنیت د پیل له مراکزو څخه ګڼل کېږي، یو ايروـ اسیايي هېواد دی. دا هېواد د مدنيت د پیل له وخت څخه په لږ او ډېر جغرافيوي توپير سره د اروپا په جنوب ختيځ او د بالکان شبه جزیرې په جنوب کې موقعیت لري. ددې هېواد ځينې جزیرې لکه: رودس، ساموس، خیوس او لیسبوس د کوچنۍ آسيا په ساحل کې پراته دي. له همدې امله یو ايرواسيايي هېواد بلل کېږي.
څلور خواوې
دا لرغونی هېواد شمال لوري ته له البانيې، شمالي مقدونیې او بلغاریې سره، همدارنګه شرق خواته له ترکیې سره ګډه ځمکنۍ پوله لري. ددې هېواد اصلي جغرافیه له جنوب او ختيځ لوري د مدیترانې سمندر په واسطه احاطه شوې او لویديځ ته یې د یونان سیند دی.
نور عمومي معلومات
د یونان پايتخت د آتن ښار دی. هېره دې نه وي، چې آتن ددې هېواد تر ټولو لوی ښار هم ګڼل کېږي. د یونان رسمي ژبه یوناني ده. مساحت یې "۱۳۱۹۹۰" کیلومتر مربع دی، شاوخوا ۱۰ میلیونه وګړي په کې ژوند کوي.
د یوه اوږده تاريخي پس منظر لرلو له کبله په ټوله نړۍ کې خلک د یونان له نوم سره اشنا دي. دا هېواد د دیموکراسۍ، غربي فلسفې، المپیک لوبو، سیاسي علومو، ډرامو او نورو برخو د پيدايښت او پاللو مرکز ګڼل کېږي.
د یونان تاریخ له حادثو ډک دی؛ یاد هېواد په هر لحاظ پياوړی تاریخ لري، چې د نړۍ پر ډېرو هېوادونو یې اغېز څرګند دی. هغه څه چې نننۍ اروپا یې خپل میراث ګڼي، اصلا د همدې هېواد له فرهنګه ټوکيدلي مسايل دي.
نننی يونان چې د اروپايي ټولنې غړيتوب لري، يو پرمختللی هېواد دی. رسمي دین یې عيسويت دی. همدارنګه د پارلماني جمهوري نظام درلودونکی دی.
د یونان په اړه ځينې جالب ټکي
تاسو به په دې برخه کې د یونان په اړه ډېر په زړه پورې معلومات ترلاسه کړئ. داسې معلومات چې تاسو ته به حيرانوونکي او نوي وي.
- ـ هر کس چې له "۱۸" کالو پورته عمر لري، اړ دی باید په ټولټاکنو کې ګډون وکړي او رايه ورکړي. پر شرایطو برابرو کسانو باندې د رایې کارونه جبري ده.
- ـ په ټوله نړۍ کې د مرمر تيږو د تولید اووه سلنه همدا هېواد بشپړوي.
- ـ په یونان کې نړېوال هوايي ډګرونه ډېر دي. ځکه چې هره ورځ په ډېره اندازه سیلالیان دې هېواد ته سفر کوي.
- ـ یونان د زیتونو د تولید په برخه کې د نړۍ درېيم ستر هېواد دی. آن د زیتونو ځينې ونې چې په دیارلسمه پېړۍ کې کېنول شوي اوس هم حاصلات ورکوي.
- ـ د یونان شاوخوا ۸۰% مساحت غرونه لري
- ـ د یونان ۹۸ سلنه وګړي د همدې خاورې بومي اوسېدونکي دي. په ډېره کمه اندازه البانيایان، ارمنيایان، بلغاریایان او نور وګړي ژوند کوي.
- ـ د یوناني ژبې اغېز په ګڼو اروپايي ژبو کې موندلای شو، په ځانګړې توګه انګلېسي له دې ژبې ډېره اغېزمنه ده.
- ـ په ۱۹۵۰م کال کې د لوړ عمر لرونکو کسانو د زده کړو کچه ۳۰ سلنه وه. خو اوس شاوخوا پنځه نوي سلنو ته رسېږي.
- ـ ددې هېواد د ټول نفوس څلوېښت سلنه وګړي، په پایتخت (آتن) کې ژوند کوي.
- ـ ددې هېواد وګړي له ۲۰۰۰ جزیرو څخه یوازې په ۱۷۰ کې ژوند کوي.
- ـ په نظامي برخه کې له ۱۲ تر ۱۸ میاشتو دنده جبري ده.
- ـ فوټبال ددې هېواد ملي ورزش بلل کېږي.
- ـ د نورو اروپايي هېوادونو برعکس په یونان کې د عمر خوړلو کسانو لپاره د ځانګړي مراکز نشته. نو سپین ږيري/ سپین سري له خپلو اولادونو او لمسیانو سر یو ځای ژوند کوي.
- ـ د یونان يو پخوانی باور تر اوسه هم شته، چې آبي رنګ کولای شي شیطان له موږ لرې وساتي.
- ـ هر کال له آسیا او شمالي اروپا څخه شاخوا سل زره مهاجر مرغان خپل ژمی په يونان کې تېروي.
- ـ د يونان هغه ښار چې هر کال ډير توریستان ورځي رودس ښار دی. دا ښار د رودس ټاپو مرکز هم دی.
- ـ یوناني د اروپا له لرغونو ژبو څخه ګڼل کېږي، چې شاخوا درې زره کاله تاریخ لري.
- ـ یونانيان چې کله لاس خوځوي، ګوتې سره نږدې ساتي. په خلاصو ګوتو سره د لاس خوځول توهين ګڼي.
- ـ په لرغوني يونان کې میلمستيا، یوازې تر نارینه وو محدوده وه.
- ـ د یونان رسمي نوم (Hellenic Republic) دی.
- ـ په اروپايي اتحاديه کې د جنين د سقط تر ټولو لوړه بیه په يونان کې ده، بله خوا د طلاق تر ټولو ټيټ نرخ هم همدا هېواد لري.
- ـ د لوړو زده کړو سره ـ سره د یونان لس سلنه ځوانان بېکاره دي.
ددې لړۍ په بله لیکنه کې تاسو د کوم هېواد په اړه پوهېدل غواړئ؟
خپل نظرونه مو په کمينټ کې ولیکئ، ترڅو موږ یې په اړه معلومات چمتو او لیکنه خپره کړو.