پاسپورټ کله او څنګه رامنځته شو؟
ژباړه ـ ریاض مقامزی
په نړۍ کې د هېوادونو ترمنځ اجتماعي، امنيتي، اقتصادي، سیاسي او نورې اړیکې موجودې وي. ددې اړیکو د مدیریت او جریان لپاره انسانان اړ دي، چې له یوه هېواد نه بل ته سفر وکړي او خپلې چارې ترسره کړي. خو دا سفر دومره اسانه هم نه دی. ددې لپاره، چې تاسو له خپل هېواد څخه بل ته ننوځئ باید پاسپورټ او ويزه ولرئ. راځئ، نن پوه شو چې پاسپورټ څه شی دی، څنګه او کله رامنځته شو؟
پاسپورټ کله او څنګه رامنځته شو؟
دا یو رسمي سند دی، چې د دولتونو لخوا خپلو وګړو ته په بېلابېلو ډولونو سره ورکول کېږي. ددې سند موخه دا وي، چې د نړۍ نور هېوادونو پوه شي، چې د پاسپورټ لرونکی څوک دی او همدې سند ته په کتو نوموړي ته د ورتګ/نه ورتګ پرېکړه وکړي. ددې سند بله ګټه دا ده، چې په بل هېواد کې مو د یو مسافر په حیث حقوق خوندي وي او ستاسو د شناخت/پېژندنې بهترین اسناد بللای شئ.
تاسو څه فکر کوئ، چې پاسپورټ به د انساني ټولنو د وروستيو پرمختګونو په نتیجه کې رامنځته شوی وي؟ که ځواب مو هو وي؛ په ناسمه یئ. لومړني اسناد چې د پاسپورټ په توګه کارول شوي، تاریخچه یې "۴۵۰ق.م" ته رسېږي. دې ټکو ته د "نحمیا" په "تنخ" کتاب کې اشاره شوې ده. خو په اوسنۍ بڼه پاسپورټونه په نولسمه میلادي پېړۍ کې رواج شوي دي. برېتانویان په اوسنۍ بڼه د پاسپورټونو بنسټ ايښودونکي دي. دوی د خپلو اتباعو د سفر د اسانتيا لپاره همداسې یو سند رامنځته کړ، چې یوه پاڼه به وه.
تر لومړۍ نړېوالې جګړې وړاندې به په پاسپورټونو کې انځورونه نه لګېدل؛ خو له همدې جګړې وروسته په پاسپورټ کې د انځورونو لږول جبري شول. جالبه لا دا چي، غوښتونکو کولای شول د خپلې خوښې عکسونه ولګوي.
د پاسپورټ ډولونه
د وګړو اجتماعي، اقتصادي او سیاسي موقفونو او نورو شرایطو ته په کتو دولتونه مختلف پاسپورټونه صادروي. همدارنګه هر هېواد خپل نړېوال موقف او اړتیا ته په کتو د پاسپورټ خاص ډولونه صادروي. خو په ټوله کې یې ځينې عمده ډولونه عبارت دي له:
- عادي پاسپورټ
- سیاسي پاسپورټونه، ديپلوماتيک پاسپورټ
- خدماتي پاسپورټونه
- عاجل (موقتي) پاسپورټونه
- ځانګړي پاسپورټونه
- تجارتي پاسپورټونه