د بيزو تڼاکې څه ډول ناروغي ده؟
1,023
Riaz Muqamzai - ریاض مقامزی
2022-05-25 04:57:42
ژباړه ـ ریاض مقامزی
دې ناروغۍ ته په انګلېسي کې "Monkeypox" او په فارسۍ کې "آبله میمونی" ویل کېږي. اصلي لامل یې یو کمیابه ویروس دی، چې له حېواناتو څخه انسانانو ته انتقالېږي. پر دې ویروس د اخته کس پر بدن پولۍ/تڼاکې خېژي او ناروغ ترې ځورېږي. ویلای شو، چې تقريباً چیچک ته ورته یو ډول ناروغي ده.
ددې ناروغۍ اصلي ځایونه هغه سیمې دي، چې باراني ځنګلونه ولري. په ځانګړې توګه د مرکزي افریقا هېوادونه د یادولو وړ دي؛ خو دا چې یاد وایروس خپرېږي، نو هرې سیمې/هېواد ته یې د انتقال خطر شته.
که څه هم په لومړي سر کې یاد وایروس په بيزوګانو کې وموندل شو؛ مګر د وخت پر تېرېدو وموندل شوه چې موږک، خرګوش او انسان ته هم انتقالېږي. په انسانانو کې ددې وایروس لومړنۍ پېښه په "۱۹۷۰ز" کال کې ثبت شوه. خو پوښتنه دا ده، چې ددې ناروغۍ مهم علایم کوم دي!؟ دلته یې ځواب مومئ.
علایم
پټه/خفیفه دوره یې یعنې له اخته کېدو تر نښو څرګندېدو پورې اکثراً له ۶ تر ۱۳ ورځو وخت نیسي؛ خو ځینې وختونه دا موده آن ۲۱ ورځو ته هم غځېږي. په هر حال پر پوستکي د تڼاکو څرګندېدل یې لویه نښه ده. ددې ترڅنګ تبه، زړه بدوالی او ځان درد هم مل وي.
درملنه
که څه هم ددې ناروغۍ لپاره ځانګړي درمل نه دي جوړ شوي؛ خو بیا هم هڅه کېږي کنټرول شي. واکسین یې هم تر ۸۵ سلنه کولای شي د انسان ژوند وژغوري. یعنې سل سلنه تضمین یې نشته؛ نو ښه خبره دا ده، چې وقایوي لاره غوره شي. چرته چې دا وایروس خپور وي مه ورځئ، هغو کسانو او حیواناتو ته چې ناپاک وي او د وایروس خطر احساسوئ مه ورنږدې کېږئ. ددې ترڅنګ نور ورته تدابیر تل په پام کې ونيسئ.
