د پولیو په اړه مهم حقیقتونه
لومړی حقیقت1
په دواړو اغېزمنو هېوادونو کې هغه عوامل چې د پولیو په پرله پسې لېږد او خپراوي کې د مرسته کوونکو په توګه پېژندل شوي، عبارت دي له: ضعیف روغتیايي خدمتونه، د پوهاوي نشتوالی، د سواد ټیټه کچه، د نفوس ډېروالی، د نس ناستې ناروغۍ لوړه کچه او د پولیو واکسین کم پوښښ.
دویم حقیقت
داسې انګېرل کېږي چې نږدې ټول ماشومان- د واکسین له ایجاد مخکې- د ژوند په لومړیو کې په پولیو ویروس اخته شوي وو. د خولې له لارې له پولیو ویروس څخه د خوندیتوب واکسین (OPV) د ۱۹۵۰ زېږدیز کال په پای کې پیل شو. دغې چارې د پولیو یا د ماشومانو د ګوزڼ پېښې پام وړ کمې کړې. په هر صورت، په ۱۹۸۸ زېږدیز کال کې د پولیو د له منځه وړلو نړۍوال کمپاین پیل شو. دغه کمپاین ډېرو سیمو ته وغځېد او د پولیو پېښې- چې په ۱۹۸۸ زېږدیز کال کې ۳۵۰ زره وې- په ۲۰۱۷ کال کې ۲۲ وحشي بڼو (WPV) او ۹۶ (cVDPV) بڼو ته را ټیټې شوې.
درېیم حقیقت
د پولیو ویروس له امله رامنځته شوی ګوزڼ کولای شي تر یوې اوونۍ وده وکړي. دوه پر درې برخه ناروغان ښايي د تلپاتي ضعف ښکار شي. کېدای شي ډېری ناروغان تر ۳۰ ورځو څه نا څه بیرته جوړ شي. دغه راز داسې هیلې هم شته چې ممکن د ناروغ بدن تر ۹۰ ورځو پورې بیرته خپل پخواني حالت ته ور وګرځي.
-------------------------------2
آيا تاسو پوهيږئ؟
کچيري د پوليو ناروغي په مکمل ډول ختمه نشي ، د نړئ ټول ماشومان په خطر کې دي.
ځکه؛ کچيري يوازي يو وحشي وايروس دنړي په هر کونج کې ژوندی پاتې شو ، هغه يو وايروس کولای شي بيا ټوله نړئ ککړه کړي .
په افغانستان او پاکستان کې په پوليو د اخته ماشومانو شمير :
افغانستان:-
په روان 2023م کال کې تر اوسه 4 ماشومان په پوليو ناروغۍ اخته شوي دي ،
په 2022م کال کې 2 ماشومان
په 2021م کال کې 4 ماشومان
او په 2020م کال 56 ماشومان په پوليو اخته شوي وو.
.
پاکستان:-
په روان 2023م کال کې تر اوسه يوازې 1 ماشوم په پوليو ناروغۍ اخته شوی دی ،
په 2022م کال کې 20 ماشومان
په 2021م کال کې يوازي 1 ماشوم
او په 2020م کال 84 ماشومان په پوليو اخته شوي وو.
.
راځئ!
چي د پوليو ناروغئ ختمول خپله وظيفه وګڼو، او د واکسيناتورانو سره د خپلو ، خپلوانو او ګاونډي ماشومانو په واکسين کولو کې پوره همکاري وکړو .
مننه
روغتيايي لارښوونې
---------------------------3
د پولیو د له منځه وړلو د بیړني عملیاتي مرکز مسؤلین وایي چې د افغانستان په ختیځه حوزه کې د پولیو د مثبتو پېښو شتون، د هيواد نورو برخو ته د یادې ناروغۍ د خپریدو احتمال زیات کړی.
د روغتیايي مسوؤلینو په وینا، د هوا د تودوخې او په ننګرهار ولایت کې د پولیو د څلورو مثبتو پېښو د ثبتیدو له امله، د افغانستان په جنوبي حوزه کې د یادې ناروغۍ د خپریدو احتمال زیات شوی دی.
په کابل کې د طالبانو د حکومت د پولیو د له منځه وړلو د بیړني عملیاتي مرکز مسؤل ډاکټر نیک ولي شاه مومن امریکا غږ ته وویل: "په جنوبي ولایتونو کې د هوا په تودېدو سره د پولیو ویروس د انتقال احتمال زیاتیږي. موږ پلان لرو چې په یاده حوزه کې د افغانستان د نورو سیمو په څېر د پولیو ویروس پلان شوي کمپاینونه ترسره کړو او ټولو ماشومانو ته د پولیو ضد واکسین ورسوو."
د نوموړي په وینا، تر ختیځې حوزې وروسته، سویلي حوزه د پولیو ویروس تر ګواښ لاندې سیمه بلل کیږي، ځکه دوی د ملي او فرعي کمپاینونو تر څنګ، د دې حوزې لپاره ځانګړي کمپاینونه په پام کې نیولي، او کورنۍ باید خپل ټول له پنځو کالو څخه کم عمره ماشومان واکسین کړي.
ښاغلي مومن زیاته کړه: "د شخصي او محیطي حفظالصحې رعایتول او د باکیفیته روغتیایي خدمتونه وړاندې کول د پولیو ویروس د خپریدو مخه نیسي، او موږ به په ښارونو او کلیو کي میشتو ماشومانو ته، د کمپاینونو، روغتیایي مرکزونو او د لویو لارو د موظفو ټیمونو په واسطه، د پولیو ضد واکسین تطبیق کړو. "
بل پلو، د ماشومانو لپاره د ملګرو ملتونو د مالي صندوق یا یونیسف اداره هم وايي چې د هوا په تودیدو سره د پولیو ویروس خپریدو امکان لوړیږي.
په کابل کې د یونیسف ادارې د عامه اړیکو مسؤول، سید کمال شاه سید، پدې هکله امریکا غږ ته داسې وویل: "د کال د نورو موسمونو په پرتله، په دوبي کې د پولیو ویروس د خپریدو چانس زیات وي، له همدې کبله د پولیو د له منځه وړلو پروګرام هڅه کوي چې په هر ترتیب سره چې کیږي د یادې ناروغۍ د خپریدو مخنیوی وکړي."
د نوموړي په وینا، نړیوال روغتیایي بنسټونه له افغانستان سره د پولیو ضد واکسین د برابرولو تر څنګ، د پولیو ناروغۍ د ناوړه پایلو، د پولیو ضد واکسین د ګټو او د شخصي او محیطي حفظالصحې د رعایتولو په اړه، د عامه پوهاوي د پروګرامونو د ترسره کولو په برخه کې همکاري کوي.
روغتیا پالان ټینګار کوي چې ګوزڼ یوه ناعلاجه ناروغي ده، او د پولیو ضد دوه څاڅکي واکسین کولای شي ماشومان له تل پاتې معلولیت څخه وژغوري.
------------------------------
زمونږ هدف د پوليو څخه خلاص افغانستان دی.
راځئ! چې په ګډه افغانستان د پوليو ناروغئ څخه وژغورو.
پوليو يوه خطرناکه،ساري او وحشي ناروغي ده چې د ککړ شوو غذايي موادو په واسطه انسانانو ته د خولي له لاري داخليږي؛ او د انسان دبدن د يو يا څو غړو د دايمي فلج او حتیٰ د مړينې سبب ګرځي؛ تداوي نه لري وقايه يې يوازي دوه څاڅکي د پوليو واکسين دي.
په دغه وحشي ناروغۍ زياتره د ټيټ معافيت لرونکي او د پنځو کلونو کم عمره ماشومان اخته کيږي.
له فسبوکه د خالد حیدر له واله
