To start downloading books

Please sign in or create an account.

خوندور افغاني خواړه وپېژنئ!

خوندور افغاني خواړه وپېژنئ!

لیکنه ـ ریاض مقامزی

خواړه د انساني ژوند د بقا لپاره خورا اړین بلل کېږي، چې بېلابېل ډولونه لري. ځينې خوراکونه د نړۍ په سطحه پېژندل شوې وي او هر چېرې یې موندلای شو؛ مګر ځينې نور بیا په سیمه ييزه کچه موجود وي، چې د هیوادونو او محلي سیمو ځانګړې خواړه بلل کېږي. په افغانستان کې هم د خوړو ګڼ شمېر محلي ډولونه موندلای شو، چې د ښه خوند ترڅنګ د چمتو کولو جالبې تګلارې هم لري. موږ په دې لیکنه کې د بېلابېلو سیمه ییزو افغاني خوړو په اړه معلومات چمتو کړي دي.

 

افغاني خواړه

له "افغاني خوړو" څخه موخه هغه خواړه دي، چې د افعانستان په جغرافیه کې پیدا کېږي او اصلي چمتو کوونکي یې د همدې وطن خلک وي. مثلا "پیتزا" اصلا د "ايټالویانو" خواړه بلل کېږي؛ خو وروسته یې ډېر شهرت پیدا کړ او ټولې نړۍ وپېژنده.

زموږ په هېواد کې به هم داسې خواړه بېخي ډېر وي، چې افغانان یې تیاروي؛ مګر مشهور ډولونه یې بیا دومره ډېر نه دي. ځينو ته یې په دې توګه اشاره شوې ده.

 

بولاني

د خوندورو افغاني خوړو په ډله کې "بولاني" ځانګړی مقام لري. البته په وروستيو کې دې خوړو په نړېواله کچه هم شهرت موندلای دی. بولاني داسې تیارېږي. د اوړو له لمدولو وروسته، چې کوم خمیر لاسته راځي هواروي. منځ یې له ګندنې او جوش کړي الوګانو څخه ډکوي. یا هم دواړه ګډ سره اچوي. بیا یې بندوي او په غوړو کې سره کوي. البته ځينې خلک یې په تنور کې هم پخوي چې تندوري بولاني بلل کېږي.

وروسته له پخېدو (سره کېدو) یې له ترخه چکنيو سره نوش جان کوي. هېره دې نه وي، چې اکثره خلک له بولانيو سره تروې (شړومبې) هم څښي او وایي چې په دواړه په ګډه ښه ذایقه لري.

 

لاندی

دا له غوښې څخه تیارېدونکي خواړه دي. اصلا یې د پکتیا او پکتیکا خلک چمتو کوي؛ البته د کوزې پښتونخوا په لرې پرتو سیمو کې هم تیارېږي. د ژمي په شروع کېدو یو وری اخیستل کېږي او له حلالې وروسته یې غوښه په ځانګړې طریقې جلا کېږي او وروسته وچول کېږي.

د ژمي په سختېدو سره ترې خواړه چمتو کېږي او له وریجو سره، په یوازې توګه او نورو بېلابېلو طریقو سره پخېږي، چې یو ځانګړی خوند لري.

 

غوربندۍ شوله

دا خواړه له غټو وریجو څخه چمتو کېږي. دا چې چمتو کوونکي یې د غوربند سیمې اوسېدونکي دي نو ځکه یې "غوربندۍ شوله" بولي.

په دې خوړو کې له وریجو، ميو او د وري له "دال نخود" لرونکې قورمې څخه ګټه اخیستل کېږي. هېره دې نه وي، چې تراخه مساله جات او نور تازه سلاد ددې شولې خوند څو چنده ډېروي.

 

آش

دا خواړه اکثرا په ژمي کې چمتو کېږي. په ځانګړې توګه هغه وخت چې د کورنۍ کوم غړی ټوخی ولري. په دې خوړو کې له آش، کچالو، ټېپر (شلغم)، لوبیا، نخود، تازه دڼيا، دال نخود، مستو، چکې او قروتو څخه استفاده کېږي.

همدارنګه ځينې خلک د لا ښه خوند لپاره په کې تور مرچ هم ور اچوي. د مریض لپاره سپارښتنه دا وي، چې د بخارۍ ترڅنګ په ګرم ځای کې دې یې وخوري او بیا دې ویده شي، نو ډېر ژر به یې ټوخی ودرېږي. په هر حال؛ دا خواړه روغو او ناروغو ټولو لپاره دي او ښه خوند لري.

 

ډنډکی

دا د خوست د خلکو ځانګړي خواړه دي. د خوست په اکثرو سیمو کې د "میو وریجي" په نوم هم شهرت لري. په دې خوړو کې له وریجو، میو او اصلي وطني غوړیو (د غوا غوړيو) څخه استفاده کېږي. که په خوست کې ملګري لرئ او ورتللئ نو دا خوندور خواړه پرې حتما چمتو کړئ.

 

قابلي پلو

له نریو وریجو څخه چمتو کېدونکي دا خواړه د افغانستان ترڅنګ، په ګانډيو هېوادونو او نوره نړۍ کې هم مشهور دي او ډېر مینوال لري. په قابلي پلو کې له نریو وریجو، د وري له یخني شوې غوښې، ګازرې، ممیزو، ممپلیو او آن پستې څخه هم ګټه اخیستل کېږي. البته دا خواړه اکثرا په ودونو کې چمتو کېږي.

 

آشک

دا د افغاني خوړو یو بل مشهور ډول دی، چې د اوړو له سخت خمير څخه تیارېږي. دا خمیر بیا د کوچنيو دایرو په شکل قطعه کوی. وروسته یې د میده شوې ګندنې څخه ډکوي او جوشوي. له جوشېدو وروسته پرې قروت، چکه، دڼيا، قورمه او دال نخود اچوي، بیا یې خوري.

 

منتو

د افغاني خوړو په نوملړ کې "منتو" هم ښه نوم لري. دا خوندور افغاني خواړه د اوبو په بخار پخېږي. په دې معنا چې اوبه جوشېږي او د جوشو اوبو پر بړاس پخول کېږي. د منتو خمیر د کوچنيو دایرو په شکل جوړېږي، چې منځ یې د ډک کېدو وړ وي. د منځ خالیګاه یې له غوښې، پیازو، هوږې، لم، دڼيا څخه ډکېږي او د اوبو په بړاس پخول کېږي.  له پخېدو وروسته بیا پکې لوبیا، چکه او یا تروشې مستې اچول کېږي او په کاشوغې سره خوړل کېږي.

Related Articles

فلسفه څه ته وايي؟

  د فلسفې لفظ د دوو یوناني (Philien) چې د یو شي د خوښولو مانا لري او (Sophia) چې د پوهې مانا لري، جوړ شوی دی. کله چې دا دواړه الفاظ سره یو ځای شي نو د (علم خوښوونکي) مانا ارائه کوي. په ټوله کې فلسفه د هغو اصولو د پېژندلو پوهه ده، چې د هستیو د ذاتي پېژندنې لپاره انسان ته ښوونه کوي او د بېلابېلو موجوداتو لومړنیو حقایقو او د هغوي د رامنځته کېدلو په ع...

د صاحب شاه صابر لنډه پېژندنه

لیکنه ـ ریاض مقامزی  د کوزې پښتونخوا نوموتی شاعر او لیکوال صاحب شاه صابر د ۱۹۵۶م کال د مارچ د میاشتې پر ۹نېټه د ملاکنډ په سخاکوټ سیمه کې زېږېدلی دی. پلار یې پیر باز باچا نومېده. ارواښاد ډاکټر صابر خپلې لومړنۍ زده کړې د ملاکنډ په يوه ښوونځي کې وکړې. په ۱۹۶۲م کې شامل او په ۱۹۶۷م کې له ښوونځي فارغ شو. نورې زده کړې یې په مردان کې ترسره کړې. د ماسترۍ...

د موټر لپاره ټایرونو اخیستلو لارښود

مخکې له دې چې تاسو د خپل موټر لپاره ټایرونه واخلئ، تاسو باید د لاندې معلومات سره بلد اوسئ.تر ټولو مهم یې د تولید نیټه ده (کال او اونۍ) او همدارنګه هغه سرعت چې د موټر ټایر یې اداره کولی شي.لکه:د L خط معنی دا ده چې اعظمي سرعت چې څرخ یې اداره کولی شي 120 کیلومتره دی.د M توری معنی 130 کیلومتره ده.د N توری  معنی 140 کیلومتره ده.د P توری معنی 160 کیلومتر...

Recommended Articles

د وينا پر مهال د ويرې ختمولو 27 ګټورې لارې

هغوى چې په سټيج باندې عونډو، سيمنارونو، ټولګي او حتى د ملګرو سره په مخامخ خبرو پر مهال ويره احساسوي دوى عمومآ د Glossophobia په اروايي ناروغۍ اخته دي، چې د خبرو دغه ويره د مرګ له ويرې هم سخته ده چې ستاسو مسلکي او شخصي ژوند زيان رسولى شي. ددغې ويرې پر مهال ستاسو بدن ريږدي، لاسونه مو خولې کيږي، زړه ضربان مو زياتيږي، چې په تجارت او د ژوند په نورو اړخ...

خرمهره؛ تاسو یې په اړه څومره پوهېږئ!؟

 لیکوال: لطیف یاد په پخوانیو وختونو کې به خرو ته اوربشې ورکول کیدلې، چې ددغو اوربشو د خوړلو په پایله کې به تر څو کلونو وروسته د خرو د ژبې لاندې  وینه ټینګه  او غلیظه شوه او د یوه مرغېړي (غُدې) بڼه به یې ونیوله. وروسته به یې دغه مرغېړي (غُده) د خرو د ژبې د لاندینۍ برخې نه  د جراحي عملیاتو (آپریشن) په تر سره کولو وویستله او په جوشو شیدو (پیو) کې به...

وړیا PDF کتابونو معتبر سایټونه

وړیا pdf کتابونه چیرته پیدا کړو؟ ځواب: 👇 دلته میلیونونه کتابونه موندلی شئ  دا چې یو زیات شمیر کتاب لوستونکو او څېړونکو هیواد پریښی او له بده مرغه نورو هیوادونو کې د پښتو او فارسي کتابونو چاپي نخسې نه موندل کیږي او ددې ترڅنګ د هیواد په دننه کې هم د کتاب بازار سوړ شوی، له بهر څخه واریدیدونکي کتابونه محدود شوي دی نو ځکه مې لازمه وبلله د کتاب د نړیو...