لیکنه ـ ریاض مقامزی
د نړېوال نظم او سیسټم په چوکاټ کې انټرپول هم یو خورا مهم نوم دی. موږ په دې لیکنه کې هڅه کړې ده، چې تاسو ته ددې ادارې اړوند مهم او موثق معلومات چمتو کړو. د لیکنې تر پایه به پر ډېرو نویو مسایلو آګاه شئ.
نړېوال پولیس څوک دي؟
د "نړېوالو پولیسو" اصطلاح هغو کسانو ته کارول کېږي، چې له "انټرپول" سازمان سره پر دندو بوخت وي. په حقیقت کې "Interpol" د نړېوالو جنایي پولیسو "International Criminal Police Organization" د نوم لنډيز دی. ددې سازمان بنسټ په "۱۹۲۳ز" کال کې د اروپا لویې وچې په "اتریش ـ Austria" هېواد کې کېښودل شو. د پولیسو دا سازمان هڅه کوي، چې په په نړېواله کچه د لویو مجرمینو پر وړاندې مبارزه وکړي او همدارنګه په غړو هېوادونو کې د خاصو شرایطو له کبله د عمومي امنیت په ټینګښت کې هم مرسته کوي.
په لومړيو کې لږ هېوادونه ددې سازمان غړي وو؛ خو وروـ ورو ډېرېدل. په "۱۹۲۸ز" کال کې ددې سازمان د غړيو هېوادونو شمېر "۳۴" ته ورسېد، تر دې چې اوسمهال د افغانستان په شمول "۱۹۵" هېوادونه یې غړیتوب لري.
کله چې دویمه نړېواله جګړه پیل شوه، ددې سازمان فعالیتونه هم وځنډېدل؛ خو د جګړې له پای وروسته چې جنايي جرمونه زیات شول یو ځل بیا ددې سازمان فعالیت ته لاره هواره شوه او په "۱۹۵۶ز" کال کې ورته اساسنامه او مقررات وټاکل شول.
تاسو ته د لا ډېرو معلوماتو لپاره باید ووایم، چې تر "۱۹۸۹ز" کال پورې د انټرپول عمومي مرکز د فرانسې په پاریس ښار کې و؛ مګر اوسمهال د همدې هېواد په ليون ښار کې موقعیت لري. همدارنګه په لومړيو کې انګلېسي، فرانسوي او هسپانوي ددې سازمان رسمي ژبې وې؛ خو په "۱۹۸۹ز" کال کې د کويټ هېواد په غوښتنه عربي ژبه هم ور اضافه کړای شوه. ددې کار یو علت دا هم ګڼل کېږي، چې د عربي ژبو هېوادونو غړيتوب او اغېز پکې په ډېرېدو دی.
کوم وظایف او صلاحیتونه لري؟
د نړۍ ټولې ادارې او سازمانونه په یوه ځانګړې دایره کې دنده ترسره کوي. انټرپول هم همداسې حدودات لري، که څه هم د انټرپول اصلي تمرکز پر عمومي امنیت، ترورېزم، طرحه شويو جنایتونو، جنګي جرمونو، د پیسو مینځلو (سپينول)، کمپيوټرې جرایمو، د وسلو پر قاچاق او مخدره توکو دی؛ خو له دې ورهاخوا په نړېواله کچه دا فعالیتونه هم کوي.
- په نړۍ کې د پولیسو چارو څارنه
- د غړو هېوادونو د مجرمينو اطلاعاتي ذخيره جوړول
- د فرهنګي او لرغونو آثارو د قاچاق مخنیوی
- د پولیسو لپاره فني او تخصصي سیمینارونه او کنفرانسونه جوړول
- د مجرمینو په نيولو کې د ارتباط او هماهنګۍ رامنځته کول
- اړوند هېواد ته د هغوی د مجرم سپارل
- په نړېواله کچه د مخدره توکو د قاچاق مخنیوی
- د لویو پلان شوو غلاوو مخنیوی او د غلو نیول
- د هویت په برخه کې د جعلکارۍ کشفول
- د اسنادو جعلکاري معلومول
- د ورکو شوو کسانو په موندلو کې هڅه
- د کشف شوو جسدونو معلومول
- د مجرمینو بین اللمي څار
- په غړیو هېوادونو کې د مجرم نیولو لپاره چټک ارتباطي پُل جوړېدل او ...
ددې پولیسو نوی مشر څوک دی؟
د انټرپول نوی رئيس "جنرال احمد ناصر الرئیسي" نومېږي. نوموړی د عربي متحده اماراتو (UAE) اوسېدونکی دی. شنونکي پر دې باور دي، چې "انټرپول سازمان" تر ډېره پر عربي متحده اماراتو تکیه کوي، دا ځکه چې انټرپول خپل اکثریت مالي تمویل له همدې هېواد څخه ترلاسه کوي. نو ځکه خو داسې وضعیت رامنځته شوی.
د بشري حقوقو نړېوال مدافعین پر دې ټاکنې خوښ نه دي، دا ځکه چې پر "الرئیسي" د شکنجې او د خلکو پخپل سري زنداني کولو تورونه دي. آن تر دې چې د نوموړې خلاف په پنځو هېوادونو کې شکایتونه هم ثبت دي. یو له دې هېوادونو څخه فرانسه هم ده، چرته چې ددې سازمان عمومي مرکز هم موقعیت لري.
