په_اروپا_کې_د_الحاد_پیل؟ د اسلام په ټول تاریخ کې اسلام له داسې مشکلاتو سره نه دی مخامخ شوی لکه اروپا چې د خپلو غلطو عقایدو له امله ورسره مخامخ شوې ده. یو له لویو ستونزو څخه د دین، مذهب او ساینس تر منځ سخت اختلاف و. مذهب له ساینس سره دومره وحشیانه ټکر وکړ چې کلیسا ډیری ساینس پوهان ژوندي وسوځول او دوی یې د خپل مقدس کتاب پر ضد وبلل. د کلیسا د غړو دغه وحشیانه ظلمونه په ټوله اروپا کې د ګډوډۍ لامل شول. پرته له هغو کسانو چې ګټې یې له کلیسا سره تړلې او خوندي وې، ټولو له کلیسا سره کرکه پیل کړه او په همدې کرکه او دښمنۍ کې یې له بده مرغه د ټول دین د نظام د ړنګولو هوډ وکړ او د خدای له لارښوونو یې بغاوت وکړ. داسې ښکاري چې د کلیسا د حماقت له امله په پنځلسمه او شپاړسمه پیړۍ کې احساساتي جګړه پیل شوه چې دې "بدلون" د خلکو احساسات د خالص الحاد په لور برابر کړل. او له دې اوږدې جګړې وروسته په لویدیځ کې د سیکولر ( Secular) تمدن دوره پیل شوه. د دې غورځنګ مخکښانو د کایناتو د ښکاره شواهدو سره سره، د ژوند ټوله ډانچه په دې اساس جوړه کړه چې په نړۍ کې څه شی دي هغه ټول "ماده" ده. وده، حرکت، احساس، شعور او فکر ټول د دې پرمختللي مادې ځانګیړنې دي. د جدید تهذیب معمارانو خپل انفرادي او ډله ایز ژوند د همدې فلسفې په آساس جوړ کړ. هر هغه تحریک چې بنسټ یې پدې پیل و چې: خدای نشته، هدایت کوونکی نشته، د اطاعت اخلاقي نظام نشته، قیامت، حساب او کتاب نشته، د سیکولر (ترقي خوښوونکو) غورځنګ بلل کېده. په همدې ترتیب لویه اروپا د یوه بشپړ او هر اړخیز ماديزم پر لور وګرځېده. الحاد د ژوند په ټولو ډګرونو: فکر، ارواپوهنې او ذهنیت، اخلاق او ټولنې، ساینس او ​​ادب، حکومت او سیاست باندې برلاسی شو. که څه هم دا هر څه په تدریجي ډول پیښ شول او په لومړي سر کې یې سرعت خورا کم و، خو ورو ورو دغه توپان ټوله اروپا په خپله غیږ کې واخیسته. له بلې خوا د اسلام په تاریخ کې داسې هیڅ نه موندل کیږي. اسلام تل د علمی څیړنو دروازې خلاصې ساتلي او ټول یې ورځنیو فعالیتونو ته هڅولي. ساینس پوهان به معمولا د ډیری خلیفه ګانو په دربارونو او مجلسونو کې ځانګړي میلمانه وو او د دوی تر سرپرستۍ لاندې یې د شاهي ډالیو او امتیازاتو مناسبه برخه ترلاسه کوله. د اسلامي نړۍ په اوږده تاریخ کې ساینس پوهان هیڅکله له داسې تعذیب، بندیزونو، پوښتنو ګرویګنو سره نه دي مخ شوي لکه چې په اروپا کې شوي دي. کلیسا د دین په نوم له خلکو سره ناوړه چلند کړی، د دوی د شتمنیو لویه برخه یې ترې لوټ کړې، فکري ژوند یې محدود کړی، مفکرین او ساینس پوهان یې ژوندي سوځولي دي او اسلام هېڅکله هم له دې ډول بد مرغیو سره نه دی مخ شوی، بلکې برعکس، د اسلام په تاریخ کې د ساینس او ​​مذهب ترمنځ ملګرتیا لیدل کیدی شي. بیلګه یې لومړۍ وحی "د خپل رب په نوم ولوله چې ته یې پیدا کړی یې" نو همدا ساینس د اسلام له ثمر څخه دی. د نن ورځې ساینس د الله ـ تعالی ـ د حکم د لوستلو، زده کولو، ښودلو او مراقبت پایله ده. هغه کسان چې په اسلامي نړۍ ته د سیکولریزم د راوستلو په لټه کې دي د اسلامي نړۍ د مذهبي تاریخ او د اروپا د مذهبي تاریخ تر منځ لوی توپیر له پامه غورځوي چې سیکولریزم یې پیل کړی دی.

★ بلال احمد، امین ★