To start downloading books

Please sign in or create an account.

سقراط لا ډېر وپېژنئ!

سقراط لا ډېر وپېژنئ!

لیکنه ـ ریاض مقامزی

پوهېږم چې تاسو به هم په ډېرو ځايونو کې د "سقراط" نوم اورېدلی وي. زموږ او ستاسو په ټولنه کې چې څوک ډېر هوښيار وي، وايو "فلانی خو ولا سم سقراط دی!". خو آیا تر اوسه پوهېدئ چې سقراط څوک دی؟

موږ هڅه کړې ده، چې تاسو ته په دې لیکنه کې د سقراط په اړه کافي معلومات چمتو کړو. د لیکنې تر پایه به د نوموړي په اړه لا ډېر معلومات ترلاسه کړئ.

سقراط څوک و!؟ 

سقراط د لرغوني یونان ستر فیلسوف و. نوموړی هغه څوک و، چې له ځانه یې وپوښتل، ددې نړۍ پر سر څه تېرېږي؟ موږ او نور موجودات د څه لپاره پيدا شوي یو؟ همدارنګه دې ته ورته نورې پوښتنې یې هم کولې او هڅه یې دا وه، چې ټولو سوالونو ته منطقي ځوابونه پيدا کړي. 

سقراط له میلاده "۴۶۹" کاله وړاندې د اتن ښار په "ايلوپيک" کوڅه کې دې نړۍ ته سترګې پرانيستلې. ویل کېږي، چې سقراط د خپل ښار تر ټولو بدرنګه هلک و. دی به ډېر ضدي و، سترګې یې د چونګښې په څېر وتلې ښکارېدې او پوزه یې هم ډېره پيته وه؛ د ښوونځي هلکانو به نوموړي ته چونګښه ويلې. 

د سقراط پلار یو مجسمه جوړونکی و او مور یې هم د ماشومانو د روزنې او پالنې مسؤلیت درلود. 

سقراط به ویل: "پوهه یوازې له استادانو څخه نه ترلاسه کېږي بلکې له تجربه لرونکو اشخاصو هم ترلاسه کولای شو." له همدې امله خو نوموړي په "۱۳" کلنۍ کې ښوونځی پرېښی و. سقراط به د علم په هلکه داسې دعا کوله: "ای ربه! ماته دومره پوهه راکړه، چې زه یې وزغملی شم." 

د ګډ ژوند په هکله یې معلومات دا دي، چې نوموړي دوه ودونه کړي و، البته تاسو باید پوه اوسئ، چې دویم واده یې د لومړۍ مېرمنې له مړينې وروسته وکړ. له دویمې مېرمنې هېڅ خوښ نه و. هغه ډېره تونده خويه مېرمنه وه. ددې مېرمنې نوم یې "زین تپي" و. د نوموړې په اړه سقراط ويلي: "که چېرې زه زین تپي رام کړای شم، نو په نړۍ کې داسې څوک نشته چې نېغې لارې ته را نه شي."

کوم خلک چې له سقراط وړاندې تېر شوي وو، هغوی ټولو به د اسمانونو او ستورو په اړه فکرونه کول، خو سقراط به تل د انسان په اړه فکر کاوه، په دې توګه لومړنی فیلسوف و، چې فکري تمرکز یې پر انسان و. نوموړی په دې باور و، چې د ستورو په اړه پوهېدل او فکر کول، انسان ته کومه ګټه نه لري. 

هغه به تل په دې هڅه کې و، چې له خبرو خبرې پيدا کړي. په دې توګه یې د حقیقت موندنه کوله. هغه خبرې یې رد کولې، کومې چې انسانانو پرته له فکره منلې وې. البته باید یادونه وکړم، چې سقراط خپلې خبرې عادي نه ګڼلې او هغه ته یې د الهام نوم ورکاوه. د نوموړي مخالفینو د هغه پر همدې خبرې ریشخند کاوه، ویل به یې: "سقراط د محسوسو خدایانو پر ځای، پر نالیدل شوي خدای باور لري."

د سقراط ګڼو فلسفي افکارو ددې پر ځای چې هغه ته عزت وروبخښي، هغه یې د مرګ له ګواښ سره مخ کړ. پر سقراط به نیوکې ورځ تر بلې زیاتېدې او ګڼ شمېر تورونه پرې ولګېدل، چې ځينې یې عبارت دي له:

ـ د منل شوو ملي خدایانو نه منل،

ـ د خپل نالیدل شوي خدای تصور وړاندې کول

ـ ځوانان بې لاري کوي. 

دا هغه تورونه و، چې نوموړی یې د زهرو څښلو ته مجبور کړ. البته باید تاسو پوه اوسئ، چې د زهرو څښلو سزا ورته د محکمې له لورې ورکړل شوې وه. که څه هم د نوموړي دوستانو د هغه د تېښتې پلان جوړ کړ، خو د تطبیق په وخت کې یې نوموړي له دې کاره انکاره وکړ. هغه پر دې ټينګار درلود، چې زه له قانونه لوړ نه یم. نو ځکه یې په "۳۳۹ ق.م" کې پخپله خوښه د زهرو ګوټ وکړ او خپل روح یې خدای ته وسپاره. 

د سقراط ویناوې

ـ د فکر آزادي یو لازمي څيز دی. 

ـ سیاست یو هنر دی، چې د هغه لپاره د خدايي وړتيا ترڅنګ پراخې مطالعې او وړتيا ته ضرورت دی.

ـ ارواه په نېکۍ او ښه والي سره وده کوي او په بدیو سره بربادېږي.

ـ د نفس د تزکیې ټولې لارې چارې له پوهې او علم څخه تېرېږي. 

ـ دا فکر مه کوئ، چې ژوند او اولاد له سمې خبرې وړاندې دي. بلکې سمه خبرې تر هرڅه وړاندې دي.

ـ خدايه  داسې ساده او يو مخيز ژوند را کړې، چي پټ او ښکاره  هر چاته په يو ډول ښکاره شم.

ـ نېکمرغه هغه دى، چې له خپلې هرې خطا نوې تجربه ترلاسه کړي.

ـ د غوسې غوره درملنه خاموشي ده.

ـ رښتینولي هغه لاره ده، چې نېغ دې تر خدايه رسوي.

Related Articles

شمالي کوريا څه ډول يو خطرناک او جالب هېواد دی؟!

• د شمالي کوريا په ټوله خاوره ددې هېواد د دولت له لوري برېښنا د شپې په ۱۱ بجې قطع کېږي ،د شپې لخوا يې هېواد ټول تياره وي ، ( د ځينو دولتي او نظامي ځايونو ماسوا) او سهار بيرته په ۶ بجې برېښنا راځي ؛ د سترو لاسپيکرونو له لارې چې هر ځای نصب شوي دي، خلک راپاڅول کېږي.• دا هېواد چې خپلې پولې په ډېر دقيق ډول کنترول کوي، دولت یې په اساني سره څوک باندنی وګړ...

Point of View in Story

Stories can be told from different points of view; the point of view depends on who is telling the story. If the narrator is a character in the story, the pronoun in the text is usually "I". This is called first-person narrator. If the narrator is a voice that seems to to know what just one character is doing, then the point of view is called third...

حرکت کی برکت دی

زموږ ناکامي داده، چي بیخي ډېر شیان مو په فکر او پلان کي سته، خو شروع نه په کوو. بین ستین په The Bulletproof Investing کتاب کي لیکي:"خامخا اول قدم واخله. ممکن اول قدم اخیستل سخت وي، ستړیا وغواړي او شاید درد ولري، خو همدا اول قدم د ټول ژوند د حرکت سبب ګرځي" ډېر فکرونه کول، لویو لویو خیالونو کي ډوبېدل، لټي و ستوستي، بېره او د شروع له پاره اول قدم نه...

Recommended Articles

بي دوه پنځوس" څه ډول الوتکې دي؟"

ژباړه ـ ریاض مقامزی په هېواد کې د جګړو له پراخوالي سره سم امریکايي ځواکونو اعلان وکړ، چې د بي.۵۲ الوتکو پر مټ به پر تالبانو هوايي بریدونه وکړي؛ همداسې وشول او په بېلابېلو سیمو کې یې د وسله والو تالبانو ډلې په نښه کړې. خو اوس پوښتنه دا ده، چې بي ـ ۵۲ څه ډول الوتکې دي او کومې ځانګړتیاوې لري؟  ددې لیکنې تر پايه به مو دواړه پوښتنې حل شي.    ځانګړتي...

څنګه کولای شو ښه شخصيت ولرو؟

 په دې لیکنه کې به تاسو هغه لارښوونې ولولئ، چې تاسو ځانګړي کوي او خلک به مو شخصيت ته درناوی لري.   خپل ظاهر ته ارزښت ورکړئ د هرې اړیکې په شروع کې ظاهري شکل خورا اړین فکټور ګڼل کېږي. په هاروارډ پوهنتون کې ترسره شوې څېړنه ښيي، چې انسانان ظاهر ته په کتو په لومړۍ ليدنه کې د مقابل لوري په اړه له ۳ نه تر ۷ ثانيو پورې  قضاوت کوي.  ددې لپاره چې ځانګړي و ا...

له مطالعې سره څنګه ځان عادت کړو؟

لیکنه ـ ریاض مقامزی د هر لوستي ځوان لپاره دوامداره مطالعه ډېره اړينه او مهمه ده. که تاسو دوامداره مطالعه کوئ، ذهن به مو فعال وي او هېڅکله به په وینا کې له بندښت سره مخ نه شئ. ددې ترڅنګ مطالعه ګڼې نورې ګټې هم لري. موږ نه غواړو، چې تاسو ته د مطالعې پر ارزښت وغږېږو. یوازې غواړو، تاسو ته ددې لارښوونه وکړو، چې څنګه دوامداره مطالعه خپل عادت وګرځوو. آیا...