To start downloading books

Please sign in or create an account.

اسلام د ساینس کورس نه دی!

اسلام د ساینس کورس نه دی!

کوم خلک چې اسلام او ساينس نېغ په نېغه تقابل ته اچوي له هغوی دواړه خرابېږي.

د اسلام او ساينس ترمنځ نامستقيمه اړيکه موجوده ده، مثلاً په قران کريم کې د سورة النور په ۳۵ ايت شريف کې د اینسټاین د کتلې و انرژي ترمنځ د اړيکې په څېر خبره شوې ده، د المعارج سورة په څلورم ايت شريف کې نسبي وخت او په کايناتو کې د بېلابېلو سيمو د وختونو تر منځ توپير ته اشاره شوې ده. د الرحمن سورة په ۱۹ او ۲۰ نمبر ايتونو کې د سمندرونو د اوبو تر منځ د جلاوالي پردو ته اشاره شوې ده، د سورة «يس» په ۴۰ نمبر ايت کې په فضا کې د کيهاني کتلو حرکت ته اشاره شوې ده، په داسې حال کې چې لوی فزیکپوه، البرت اینسټاين يو وخت کاينات ساکن بلل او د بې حرکته کايناتو په موډل يې کار کاوه چې بیا وروسته ترې لاس په سر شو.

 

اوس ممکن يو څوک دا ووايي چې د قران کريم دې اشارو ته هغه وخت د مسمانانو ور پام شو چې دغه خبرې لومړی ساينسپوهانو کشف کړلې. د دې خبرې ځواب دا دی چې اسلام په مستقيم ډول د ساينسي لارښوونو لپاره نه دی را لېږل شوی او هدف يې يوازې ساينسي پرمختياوې نه دي. په قران کريم کې دغه اشارې يو دويم لاس موضوعات دي او د خدای جل جلاله د قدرت پېژندلو او منلو يا نورو لومړنيو اهدافو لپاره يې يادونه شوې ده.

 

له ساينسي کشفياتو وروسته د قران کريم د دې اشارو د موندنې بل ضمني اړخ دا کېدای شي چې له ساينسي پرمختګ سره هممهال را څرګندې شي. همداراز په اسلام کې انسان ته د کار او زحمت ايستلو خبره شوې ده او له دې مالومېږي چې د اسلام او ساينس د اړيکو او پرتلې خبره داسې ده، لکه د اسلام او نجاري، اسلام او زراعت، اسلام او ډرېوري او د اسلام او نورو کسبونو تر منځ رابطه.

 

اسلام ځکه د ساينس دايرې ته نه را کوچنی کېږي او هره ساينسي پېښه نه بيانوي چې ساينس يې لومړنی هدف نه دی او د کايناتو دغه کمه برخه (ساينسي پوهه) ځکه د اسلام دايرې ته نه شي ور پورته کېدای چې د اسلام اعتقادي اساسات (لکه د خدای شتون، د ملايکو موجوديت، د جنتونو او دوزخونو شتون او…) ميټافزيکي او تر ساينس (د کايناتو فزيکي تشريح) لوړ دي.

څنګه چې په ساينس اسلام نه ثبوتېږي، همداسې له اسلام څخه ساينس نېغ په نېغه نه شي راوتلای. دا خبره مې ځکه وکړه چې زموږ اکثره مسلمانان وايي، « کفارو ټول ساينس له اسلامه اخيستی دی.» د مسلمانانو له دې ډلې څخه چې د ځينو پېچلو ساينسي مسايلو او اسلام تر منځ پوښتنه وشي، دوی وايي چې په دې مسايلو کې غږېدل ښه کار نه دی. که په دغسې مسايلو کې غږېدل روا نه وي، د دې خبرې مشروعيت هم نه شته چې ګواکې ساينس نېغ په نېغه له اسلامه اخيستل شوی دی.

 

د اسلام او ساينس ترمنځ په اړيکو کې انسانانو ډېره ګډوډي جوړه کړې ده. د دې ګډوډي دوه لوی علتونه د انسانانو بې‌صبري او کمزوری تفکر دی. انسانان زياتره وخت د خپلو ساينسي تيوريو خبره هم نه مني. د ساينس په تاريخ کې د بلک هولز يا تورو غارونو د شتون مساله يوه داسې پېښه ده چې تر شواهدو وړاندې يې تيوري موجوده وه. يعنې هيچا هم بلک هول نه و ليدلی، مګر د شتون خبره يې کېده. اول ځل د ګوتو په شمېر خلکو د تورو غارونو شتون مانه، خو کله چې په را وروسته کلونو کې دا موضوع وڅېړل شوه او په پای کې د تور غار عکس هم واخيستل شو، ټولو يې موجوديت و مانه. بل مثال يې د اینسټاين دا خبره ده چې ويل يې «د کيهاني کتلو په محوطه کې د نور وړانګې کږېږي او جاذبه قوه د وخت – فضا کوږوالی دی.» دا خبره په لومړيو کې زياتره خلکو نه منله، خو کله چې په ۱۹۱۹ کال د يوې لويې لمر نيونې (تندر) پر مهال رڼا ورځ تياره شوه، دا حقيقت خلکو عملي وليد. له دې دوو مثالونو مې مطلب دا و چې د خدای وجود، د ملايکو شتون او داسې نور اعتقادي اساسات اوس ځينې خلک ځکه نه مني چې دوی يې زموږ د موجوديت په ابعادو کې مشاهده غواړي او د خدای تر وعدې (قيامت) پورې يې د عملي ليدو لپاره صبر نه شي کولای.

 

عجبه خبره خو لا دا ده چې ساينس د زياتو ابعادو د شتون خبره مني، مګر ډېر کم انسانان (له جملې يې ايم کي جسوپ او ادم فرانک) پر دې باور دي چې په نورو ابعادو کې داسې ځايونه، شيان، مخلوقات يا نور څه شته چې زموږ په څلوربُعدي فضا کې يې تر هغو پورې ليدل هيڅ امکان نه لري چې څو زموږ ابعادو ته را داخل نه شي او يا موږ د هغوی بُعدونو ته ور نه شو.

زموږ کايناتو ته د ميټافزيک او په هغه کې د دايمي او قديمي وجود او غيبي موجوداتو خبره اديانو راوړه، کنه موږ يې په هکله لومړنی تصور نه درلود. مانا زموږ خیالونه، خوبونه او فکرونه ټول په څلور بُعدي سیسټم کې دي او موږ تر دې ابعادو د ور هاخوا شیانو په اړه فکر هم نه شو کولای، نو د دوی د شتون خبره لومړی د اسماني وحیې لرونکو ادیانو له خوا وشوه، ځکه موږ خو یې په اړه فکر لا نه شو کولای! تر اوسه پورې موږ د ماوراء الطبيعت ابعاد نه دي پېژندلي چې موجودات يې مشاهده کړای شو. ساينس هم د دې ابعادو موجوديت مني، خو د ساينسي او ديني پوهې ګډوونکي کسان مخ پر ترکستان روان دي…

 

ټولې ساينسي تيورۍ نسبي دي، يعنې يو وخت يوه تيوري په مکمل ډول جواب ويونکې ښکارېږي خو بل وخت داسې غلطه ثابته شي چې سړي ته خندا پرې ورځي. سټيفن هاکينګ ويلي دي چې «ممکن زموږ ټولې ساينسي تيورۍ يو وخت زموږ پوهه او وړاندوينې هيڅ وبولي.» يو بل عالم کارل پوپر بيا ويلي دي چې «يوه ښه ساينسي تيوري هغه ده چې په پای کې د خپلو وړاندوينو له لاسه غلطه ثابته شي.» سټيفن هاکينګ وايي چې «ډېری خلک ممکن دا تمه ولري چې ساينسي پرمختياوې به يې ژوند ورسم کړي او له مشکلاتو به يې را وګرځوي، مګر يوه مکمله واحده تيوري مو هم د ژغورنې چانسونه نه شي زياتولای.»

 

ځينې ساينسپوهان ځينې وخت الاسټي (په تصادفي ډول) يوه خبره وکړي او يا کله کله د خپلو ساينسي تيوريو خبره هم نه مني. مثلاً د نيوټن قوانينو د مطلقې فضا شتون نه مانه، خو نيوټن ته ډېره سخته وه چې د خپلو قوانينو له مخې پر همدې خبره باور ولري. اینسټاين په لومړيو کې پر کوانټ ميخانيک باندې ډېرې ټينګې نيوکې وکړې، حال دا چې د دې برخې په پرمختګ کې يې لوی لاس لاره او په دې موضوع کې يې د کار کولو له امله د نوبل جايزه هم ګټلې وه. موږ داسې مخلوقات يو چې که يوه واحده او پر ځان بسيا ساينسي تيوري هم ولرو، باور مو نه پرې راځي.

 

وکیل احمد عزیزي

Related Articles

سکه ی ناچل

سکه ی ناچل مصطفی عمرزی مردم ما وقتی از آوازخوانی بدشان بیاید، می گویند «دلاک است!» شاید این یک خطاب خوب نباشد، اما بازارزده گی یا اجرای بازاری که شان هنر را پایین می آورد، می تواند مصداق افرادی شود که محصولات به اصطلاح هنری شان از تقلید های مرغ وار تا محتویات سراپا گندی را در بر می گیرد که مسایل جنسی جزو آن هاست. شهرت بد بچه بازی در کشوری که ادعا...

راځئ له یوارنیمو مو خبر کړم

راځئ له یوارنیمو مو خبر کړمد یوارنیمو نوم د اورانوس سیارې له نامه څخه اخیستل شوی چې د یورانیمو له کشف څخه اته کاله مخکې کشف شوې وه. یورانیم د لمړي ځل لپاره د یوه آلماني کیمیاپوه لخوا په ۱۷۸۹ زیږدیز کال کې کشف شول، دا یورانیم دپخواني بوهیما یا اوسني چک هیواد د سپینوزرو له کان څخه لاس ته راغلي وؤ. یوارانیم د لمړي ځل لپاره په ۱۸۴۱ زیږدیز کال کې د فران...

د مرچو حیرانوونکي روغتيايي ګټې

ژباړه ـ ریاض مقامزی  که څه هم ډېری خلک "مرچ" د تریخوالي له امله نه شي خوړلای او یا یې نه خوښوي؛ مګر بیا هم ځينې خلک له مرچو سره ځانګړې مینه لري او تل یې په لېوالتیا خوري. شاید اکثریت خلک فکر وکړي، چې مرچ به کومه خاصه فایده نه لري؛ خو دا نظریه ناسمه ده. ځکه چې مرچ که څه هم تریخ خوند لري او خوړونکي یې د خولې د سوځېدو احساس کوي؛ مګر بیا هم له ګڼو روغ...

Recommended Articles

د وينا پر مهال د ويرې ختمولو 27 ګټورې لارې

هغوى چې په سټيج باندې عونډو، سيمنارونو، ټولګي او حتى د ملګرو سره په مخامخ خبرو پر مهال ويره احساسوي دوى عمومآ د Glossophobia په اروايي ناروغۍ اخته دي، چې د خبرو دغه ويره د مرګ له ويرې هم سخته ده چې ستاسو مسلکي او شخصي ژوند زيان رسولى شي. ددغې ويرې پر مهال ستاسو بدن ريږدي، لاسونه مو خولې کيږي، زړه ضربان مو زياتيږي، چې په تجارت او د ژوند په نورو اړخ...

څنګه کولای شو ښه شخصيت ولرو؟

 په دې لیکنه کې به تاسو هغه لارښوونې ولولئ، چې تاسو ځانګړي کوي او خلک به مو شخصيت ته درناوی لري.   خپل ظاهر ته ارزښت ورکړئ د هرې اړیکې په شروع کې ظاهري شکل خورا اړین فکټور ګڼل کېږي. په هاروارډ پوهنتون کې ترسره شوې څېړنه ښيي، چې انسانان ظاهر ته په کتو په لومړۍ ليدنه کې د مقابل لوري په اړه له ۳ نه تر ۷ ثانيو پورې  قضاوت کوي.  ددې لپاره چې ځانګړي و ا...

په ځوانۍ کې د ويښتانو سپينېدل او درملنه

د ويښتانو سپينېدل اکثراً د زړښت معنا ورکوي نو ځکه خو انسان د خواشينۍ احساس کوي؛ مګر دا لا ډېره خواشينوونکې وي، چې په ځوانۍ کې مو ويښتان سپين شي. په طبیعي توګه د سپين پوستو ويښتان نسبت تورپوستو ته ژر سپینېږي. معمولاً په سپين پوستو کې د ويښتانو سپينېدل د ژوند د څلورمې لسیزې په لومړيو کې پيلېږي، مګر په نورو نژادونو کې دا حالت د څلورمې لسیزې په وروستيو...