ولې ځینې انسانان مخکې له وخته زړېږي؟
لیکنه: شکېبا نادري
ولې ځینې انسانان مخکې له وخته زړېږي؟ څنګه ځوان پاتې کېدلای شو؟ دا هغه پوښتنې دي چې د هر انسان په ماغزو کې ګرځي چې موږ په دې لیکنه کې د همدې دوو بنسټيزو پوښتنو ځوابونه ویلي، هیله ده چې تر پایه یې ولولئ او خپل ځوابونه تر لاسه کړئ! هر انسان غواړي چې تل ځوان او ښایسته و اوسي، خو دا کار شونی نه دی، ځکه ټول انسانان د وخت په تېرېدو سره زړېږي، خو ځینې وخت داسې هم کېږي چې په کم عمر کې انسان د زړو په څېر ښکاري، دا ستونزه ګڼ شمېره لاملونه لري چې ځینې یې دلته بیانوو:
۱. د وزن زیاتېدل کله چې د انسان وزن زیات شي، په بدن کې یې بېلابېل بدلونونه رامنځته کېږي چې دا بدلونونه انسان تر خپل اصلي عمر زوړ ښیي.
۲. سګرټ څکول موږ ټول پوهېږو چې سګرټ څکول انسانان له ډېرو ستونزو سره مخ کوي، لکه تنفسي ستونزې، د زړه ناروغي، د غاښونو خرابېدل، ژر زړښت او د داسې نورو ستونزو د رامنځته کېدو لامل کېږي.
۳. اندېښنه او غم اندېښنه هغه ناروغي ده چې جوړ انسان تر مرګ پورې رسوي، په انسان کې د ارامۍ حس له منځه وړي، ځوروي یې، په ناسمو سوچونو کې ځان ورکوي ځان او شاوخوا کسان له هر ډول ستونزو سره مخامخ کوي، د دې ټولو ترڅنګ په زړښت کې هم مهم رول لري.
۴. په تودو اوبو ځان وینځل تودې اوبه داسې ځانګړنه لري چې د انسان د بدن پوست وچوي، کله چې د بدن پوست وچ شي، نو ګونځې پیدا کوي چې ګونځې خپله د ژر زړښت نښې دي.
۵. بې خوبي بې خوبي انسان ته ګڼ شمیر زیانونه لري، لکه د حافظې کمزورتیا، د وېښتانو خرابېدل، رواني ستونزې او ژر وخته زړښت. کله چې انسان ډېر بې خوبه شي د سترګو شاوخوا ته یې تورې حلقې پیدا کېږي، چې د وخت په تېرېدو سره نور پوستکی هم همداسې توریږي او د ژر وخته زړښت لامل کېږي.
۶. په لمر کې ګرځېدل کله چې لمر د انسان پر بدن په مستقیم ډول ولوېږي، د بدن پوست خرابوي، پر پوست باندې د یو ډول لکو ښکارېدل او د پوست د رنګ بدلون د ژر زړښت مهم لامل دی.
۷. چاپېریال چاپېریال دانسان د ځوان پاتې کېدو یا برعکس د ژر زړېدو لپاره تر ټولو لاملونو مهم او با ارزښته لامل دی، ځکه چې د انسان ټول ژوند له هغه ځای سره تړاو لري، چې پکې ژوند کوي، د هغه ځای له اوبو، هوا، خوراک او نورو ټولو سره، نو چاپېریال هم د انسان په ځوان پاتې کېدو کې اړینه ونډه لري. خو ځینې داسې کړنې هم شتون لري چې په ترسره کولو یې موږ کولای شو ځان له ژر وخته زړښت نه وژغورو: ـ د لمر ضد کریم څخه ګټه اخیستل، خو د دې کریمو څخه په ګټې اخیستلو کې باید دا په یاد ولرو چې دا مناسب او د باور وړ کریم دي او زموږ پوست ته زیان نه رسوي. - د ویټامین سي خوړل ډېرې داسې مېوې او ترکارۍ شته چې ویټامین سي لري لکه: ليمو، مالټې او داسې نور باید وخوړل شي. ـ په بهر کې باید عینکې پر سترګو کړو چې د لمر وړانګې مو د سترګو شاوخوا نازک پوست خراب نه کړي. ـ سپورټ یا ورزش هغه کړنې چې د انسان د روغتیا لپاره اړینې دي یو هم سپورټ دی، سپورټ د انسان د پوست په سموالي کې مستقیمه ونډه لري، خو دا هم باید هېر نه کړئ چې له سپورټ وروسته د ځان وینځل د بدن پوست نور هم ښکلی او تازه کوي. ـ د ګېلاس او سرکیو جوس څښل دا هغه جوسونه دي چې د انسان د بدن پوست پاک او ښکلی کوي. ـ په یخو اوبو ځان وینځل یخې اوبه هم د انسان د پوست د تازه کېدو او ښایست لامل کېږي. په لسګونو داسې نور لاملونه شته چې د انسان د ځوان پاتې کېدو او ښایست لامل کېږي.