سوډیم
809
Riaz Muqamzai - ریاض مقامزی
2022-04-09 22:30:26
لیکنه ـ وړانګه اکبر
سوډیم د دوراني جدول د القلي ګروپ یو کیمیاوي عنصر دی.سوډیم یو ډېر نرم سپین ته مایل عنصر دی. سوډیم د ځمکې په مخ یو له ډېرو کارېدونکو او عامو القلي عناصرو څخه دی او تر ۲.۵ سلنه پورې یې د ځمکې مخ پوښلی دی.دا په طبیعیت کې له نورو عناصرو سره په ترکیبي بڼه پیدا کېږي د بېلګې په ډول مالګه چې ترکیب یې سوډیم کلورایډ دی کوم چې د بحر د اوبو ۸۰ سلنه یې نېولې ده.څرنګه چې سوډیم د بیا ځلي فعالېدو ډېره وړتیا لري نو هیڅلکه په طبیعت کې په خپلواکه او یوازې بڼه نه لیدل کېږي. په عمومي توګه اصلي سوډیم د لیتیم په نسبت ډېر فعاله دی. کله چې سوډیم له اوبو سره غبرګون ښکاره کړي د سوډیم هایډروکسایډ او هایډروجن غاز یو بې رنګه محلول جوړوي او دا محلول د غیر منحل هایډروکسایډ د شتون له امله قلوي ځانګړتیا لري.سوډیم یو له لویو مثبتو ایونونو (کتیون) څخه دی کوم چې د بدن د ژونکو شاوخوا مایعاتو کې شته. د سوډیم لپاره نښه ایښودنه له Na+ او مالیکولي وزن یې له ۱۱څخه عبارت دی. کله چې سوډیم له کلورایډ سره یو ځای شي د سوډیم کلورایډ په نوم یو ترکیب ترې لاسته راځي چې نوموړی ترکیب له مالګې څخه عبارت دی. سوډیم په یوه ثابته منل شوې سټنډرډه تودوخه او فشار کې یوه نرمه او سپین ته ورته فولادي فلز دی چې د یو چاقو په واسطه په اسانۍ سره پرې کېدای شي،د تودوخې او برېښنا ښه لېږدوونکی دی.
په انسانانو کې سوډیم یو له تر ټولو اړینو منرالونوڅخه دی چې د وینې دحجم،فشار،پي ایچ او تعادل په ساتلو کې ونډه لري. سوډیم زموږ له بدن سره څه ترسره کوي؟ د انسان بدن ددې لپاره چې د عصبي پېغامونو دندې په سم ډول سرته ورسوي سوډیم ته اړتیا لري. همدارنګه سوډیم د عضلاتو په سره ورتلو او یا یې په پراخېدو کې ونډه لري.همدارنګه د اوبو او منرالونو تعادل هم ساتي چې ددې ټولو دندو د ترسره کولو لپاره لږتر لږه د ورځې ۵۰۰ ملي ګرامه سوډیم ته اړتیا ده.د وینې د نارمل سوډیم اندازه د ۱۳۵ څخه تر ۱۴۵ ملی ایکویلانټ پر لیتر پورې ده.د سوډیم کموالی ډېر کم پېښېږي، خو له کانګو او اسهالاتو وروسته،هغه کسان چې درانده تمرینات ترسره کوي،هغه کسان چې له اوبو او د مېوې له اوبو څخه کمه ګټه اخلي د سوډیم کموالی لیدل کېږي.په وینه کې د سوډیم زیاتوالی ډېر تر سترګو کېږي او دا کېدای شي چې د وینې د فشار د لوړوالي سبب وګرځي چې ورپسې د زړه او دماغي حملې د رامنځته کېدو سبب ګرځي.
سوډیم او خواړه: ډېری هغه خواړه چې په طبیعت کې شته د سوډیم لرونکي دي لکه مالګه، هګۍ، بادرنګ، د لمرګلي زړي،هغه صدف چې خوړل کېږي،لوبیا،کب چې په لوړه اندازه سوډیم لري او ټول سبزیجات او مېوې چې په ښکته اندازه د سوډيم لرونکي دي.
