د مورنۍ ژبې نړېوالې ورځې نظرېه او نوښت د بنګلدېش د تاريخ سره مخامخ اړيکه لري او د همدې هېواد په غوښتنه رامېنځ ته شوې ده . 1947 کال کې له برتانوي هند څخه ېوه برخه جلا او د پاکستان نوم پرې کېښودل شو چې اوسنی بنګلدېش هم د همغه نوي هېواد ېوه برخه وه او ختيز پاکستان ېې ورته وېل . که څه هم چې بنګالېانو خپله ژبه لرله خو پر هغوي باندې د پاکستان رسمي ژبه ( اردو ) وتپل شوه او د هغوي خپله مورنۍ او پلرنۍ ژبه ( بنګالي ) په جبر له صحنې بهر کړل شوه .‌خو بنګالېانو دغه ظلم او ناروا ته غاړه کېنښوده او د خپلې ژبې په ملاتړ ېې لاريونونه راوويستل .
د 1952م کال فبرورۍ په 21مه نېټه په ډاکه ( د بنګلدېش پلازمېنه ) کې پاکستاني پوليسو پر هغو محصلينو کارتوس واورول کومو چې د خپلې ژبې د ساتنې شعارونه ېې ورکول او پاېله کې ېې ېو شمېر محصلين شهيدان شول . دغې پېښې د بنګالېانو لا زېاته کرکه او غوسه راوپاروله او د لا زېاتو غبرګونونو لامل شوه چې بلاخره په 1971م کال کې حکومت مجبور شو بنګالي د شرقي پاکستان د دوهمې رسمي ژبې په حېث ومني .
خو دا وخت نور نو ورخ اوبو وړی و او د بنګالېانو آرامول او قانع کول ناشوني وو . هغوي پر خپله خاوره ېوازې خپله ژبه غوښته او د پردۍ اردو ژبې سره ېې په مطلق ډول مخالفت وکړ . د ژبې پر سر دغه ناندرۍ په پای کې پر ېوه لوېه جګړه واوښتی او نتېجه کې د پاکستان د واک ټغر له شرقي پاکستان څخه ټول او هلته د بنګلدېش په نوم ېو نوی هېواد رامېنځ ته شو ...
بنګالېان په دغه جګړه کې برېالي شول ؛ هغوي پر خپلې خاورې او خپل دولت - خپله ژبه واکمنه کړه او 1952م کال کې د شهیدو شوو محصلينو د ېاد ژوندي ساتلو لپاره ېې په پلازمېنه کې څلي جوړ کړل ( عکس کې ) .
د همدغو پېښو او حالاتو سره په تړاو ، په 1999 کال کې د يونسکو سازمان له لوري 21م د فبرورۍ د مورنۍ ژبې نړېوالې ورځې په توګه په رسمي ډول ومنل شوه چې هدف ېې د بېلابېلو ژبو او کلتورونو ژوندي ساتل او هغوي ته وده ورکول دي . د 2000م کال راوروسته هر کال 21م د فبرورۍ د مورنۍ ژبې نړېوالې ورځ په توګه په ټوله نړۍ کې لمانځل کېږي .