خوشحاله ټولنه/کورنۍ څنګه جوړېږي؟
لیکنه ـ ریاض مقامزی
هر انسان غواړي نور خلک یې وستايي، مرسته یې وکړي، احترام یې وشي او بالاخره یو خوشحاله ژوند ولري. ددې خوښۍ د ترلاسه کولو لپاره اړینه ده، چې په ټولنیز ژوند کې ځينو ټکو ته پام وکړو. په دې لیکنه کې پر همدې خبرې شوي، چې څنګه کولا شو، یوه خوشحاله ټولنه/کورنۍ جوړه ولرو.
خوشحاله ټولنه/کورنۍ څنګه جوړېږي؟
کله چې د "ټولنې" لفط اورو/لولو، فکر کوو ټول کلی، ولسوالۍ او لویې سیمې په بر کې نیسي. خو داسې نه ده. د افرادو یوې کوچنۍ ټولګې ته هم د ټولنې خطاب کولای شو. تر ټولو ښه مثال یې زموږ او ستاسو کورنۍ دي. د خپلې کورنۍ، کلي او سیمې د خوښۍ لپاره څه کولای شو؟ ځواب یې هم عجیب دی. یوازې د "قرآنکريم" د "الحجرات" سورة پر لاښوونو باید عمل وکړو. ددې سورة په بېلابېلو ځايونو کې انسانانو ته دا لارښوونې شوي دي.
"یو بل په بدو الفاظو مه یادوئ!"
په ټولنیز ژوند او کورنۍ کې نورو ته په بدو الفاظو غږ کول د مقابل لوري ته د خفګان سبب کېږي. ممکن ستاسو مخاطب غبرګون و نه ښيي؛ خو په اوږدمهال کې یې ستاسو پر وړاندې په زړه کې یې کرکه پیدا کېږي. ممکن له نورو لارو په استفادې له تاسو خپل غچ واخلي. آن که غچ هم نه اخلي، همدا هم ډېره بده ده، چې د نامناسبو الفاظو له کبله مو یو تن خفه کړی دی.
"له عدل څخه کار واخلئ!"
عدل او انصاف هغه تګلاره ده، چې هر انسان ته سکون او خوښي وربخښي. آن هغه انسان هم وجداناً د راحت او خوښۍ احساس پیدا کوي، چې ملامت ګڼل شوی دی. نو هڅه وکړئ، په ټولنیز ژوند کې له عدل او انصاف څخه کار واخلئ. آن که ډېر کوچني مسایل هم وي، باید د عدل او انصاف له لارې حل شي.
"پر یو بل مسخرې مه کوئ!"
له بده مرغه زموږ د ځوانانو اکثره بنډارونه د مسخرو لپاره جوړېږي. په دې توګه د څو شېبو خندا لپاره د ډېر عمر خفګانونو زېږوو. هره ټولنه، په ځانګړې توګه ځوانان باید دې ټکي ته ډېر پام وکړي. مه هېروئ! د خندا، ساعت تېرئ او خوښۍ سلګونه نورې لارې شته. په مسخرو د نورو عزت او خوښي مه خرابوئ!
"د خبر ښه تحقیق کوئ!"
د الحجرات سورة بله مهمه لارښوونه همدا ده. که هره خبره کوئ، پرېکړه کوئ او قضاوت کوئ نو لومړی مو باید ښه تحقیق کړی وي. په تحقیق سره تاسو د مسایلو عمق ته رسېږئ او په دې توګه کولای شئ عدالت وکړئ.
"بدګماني مه کوئ!"
بدګماني او شک د ایمان زوال دی. کله چې ستاسو په زړه کې بدګماني ځای پیدا کړي، کینه پیدا کوئ او په دې توګه ستاسو له زړه نه مینه، محبت او خوښي کډه کوي، همدارنګه له ذهن څخه مو آرامي د تل لپاره ورک کېږي. هڅه وکړئ، هرڅه په نېک او مثبت نظر وګورئ.
"د یو بل غیبت مه کوئ!"
په غیبت سره د ټولنیزې آرامۍ او خوښۍ جرړلې وځي. که تاسو یا بل کس غیبت کوي، دا په دې معنا ده، چې د ټولنې د وګړو ترمنځ کينه او ټګي موجوده ده. هڅه وکړئ، د نورو د غیبت پر ځای د هغوی صفت بیان کړئ، ممکن له اوصافو یې نور خلک اغېزمن شي او نېکې لارې ته برابر شي.
"تجسس مه کوئ!"
که څه هم د حقایقو د پیدا کولو لپاره تجسس او پلټنه شرط ګڼل کېږي؛ خو د یو چا د شخصي ژوند، ستونزو او عیبونو په اړه تجسس کول نامناسبه چاره ده. البته باید ووایم، چې په دې ځای کې له تجسس څخه موخه خبرو پسې ګرځېدل دي. موخه یې داسې اشخاص دي، چې غواړي په هرڅه پوه شي او د خلکو عیبونه وپېژني. نو کوښښ وکړئ، پر همدې خبرې عمل وکړئ، چې "ولا تجسسو"
"پیغور مه ورکوئ!"
پیغور ورکول ډېر خراب عادت دی. په افغاني/پښتني ټولنه کې خو آن شخص ته د هغه د کورنۍ او یا هم د کورنۍ د کوم غړي په اړه هم پېغور ورکول کېږي، چې په هغه کې مخاطب هېڅ ملامت هم نه وي. په هر حال که مقابل شخص ملامت هم وي، باید پیغور ور نه کړو. ددې پر ځای باید مقابل کس ته ډاډ او روحیه ورکړو.
که پورتنۍ ټولې لارښوونې عملي کړو، کولای شو یوه سالمه، خوشحاله، د یو او بل په درد دردمنه کورنۍ/ټولنه ولرو. هڅه وکړئ، دا خبرې مو خپلو ملګرو او د کورنيو غړو ته هم وکړئ